قرار تامین خواسته چیست؟ شرایط صدور آن کدام است؟
قرار تامین خواسته


مفهوم حقوقی قرار تامین خواسته
یکی از راهکارهایی که قانونگذار جهت حفظ حقوق خواهان دعوا و جلوگیری از تضییع حقوق وی پیشبینی نموده است، نهاد تامین خواسته میباشد. تامین خواسته به معنای حفظ نمودن و در امنیت قرار دادن خواسته میباشد. در اصطلاح حقوقی، تامین خواسته به معنای توقیف اموال خوانده تا زمان تعیین تکلیف نهایی پرونده است تا در صورت پیروزی خواهان، امکان دریافت محکومبه از محل اموال توقیف شده برای وی میسر گردد چراکه بعضاً مشاهده میگردد افراد بدهکار با انجام اقداماتی اعم از نقل و انتقال اموال خود، سعی مینمایند که از پرداخت دیون خویش امتناع ورزند فلذا خواهان دعوا میتواند با انجام تامین خواسته از این اقدام جلوگیری نماید. نکته مهم و قابل توجه آن است که مستند به ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان دعوا میتواند پیش از تقدیم دادخواست یا ضمن دادخواست راجع به اصل دعوا یا در جریان دادرسی تا وقتی که حکم قطعی صادر نشده است، از دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، تقاضای صدور قرار تامین خواسته را نماید. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است سعی میگردد به تفصیل در خصوص قرار تامین خواسته و شرایط صدور آن پرداخته شود.
مطلب مرتبط: نحوه انجام تامین خواسته چگونه است؟
شرایط صدور قرار تامین خواسته
مستنبط از ماده 111 قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه صالح جهت صدور قرار تامین خواسته، دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد. چنانچه خواهان پیش از طرح دعوای اصلی، درخواست صدور قرار تامین خواسته را ثبت نموده باشد، اگر ظرف ده روز از تاریخ صدور قرار، نسبت به اصل دعوا، دادخواست خویش را مطرح ننماید، دادگاه بنا به درخواست خوانده، قرار صادره را لغو مینماید. (به دلالت ماده 112 قانون آیین دادرسی مدنی)
در ارتباط با شرایط صدور قرار تامین خواسته، ذکر این نکته حائز اهمیت است که چنانچه دعوا مستند به سند رسمی باشد یا آنکه خواسته دعوا در معرض تضییع یا تفریط بوده باشد و یا در خصوص اوراق تجاری واخواست شده، دادگاه مکلف به صدور قرار تامین خواسته بدون پرداخت خسارت احتمالی میباشد اما در فرضی که خواسته خواهان در معرض تضییع یا تفریط نباشد و یا مستند درخواست تامین خواسته، سند رسمی نباشد و یا آنکه بدهی خوانده مستند به اوراق تجاری واخواست شده نباشد، خواهان میتواند با استناد به بند د ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین خواسته را بنماید اما مکلف به تودیع خسارت احتمالی خواهد بود. دادگاه میزان خسارت احتمالی را که حتماً میبایست وجه نقد باشد، تعیین و چنانچه خواهان، این مبلغ را به صندوق دادگاه پرداخت نماید، قرار تامین خواسته صادر میگردد. فلذا اخذ خسارت احتمالی فقط در خصوص بند د ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، میباشد و در مورد بندهای الف، ب و ج دادگاه نمیتواند از خواهان خسارت احتمالی دریافت نماید. چراکه در بندهای سهگانه مزبور گرفتن تامین از خواهان پیشبینی نگردیده است.
مطلب مرتبط: شرایط تبدیل تامین در تامین خواسته چیست؟
قابلیت اعتراض به قرار تامین خواسته
مستند به ماده 116 قانون آیین دادرسی مدنی، قرار تامین خواسته ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، قابل اعتراض از سوی خوانده دعوا میباشد. مرجع صالح در رسیدگی به اعتراض به قرار تامین خواسته، دادگاه صادرکننده قرار است که دادگاه در نخستین جلسه دادرسی نسبت به اعتراض خوانده، رسیدگی و تعیین تکلیف مینماید. چنانچه دادگاه اعتراض خوانده را موجه تشخیص ندهد، اقدام به رد آن مینماید اما اگر اعتراض خوانده، موجه تشخیص داده شود، دادگاه وفق ماده فوقالاشاره، قرار تامین خواسته را لغو مینماید.
بیشتر بخوانید: قابلیت شکایت از قرار تامین خواسته و نحوه رسیدگی به آن
نکات مهم در خصوص صدور قرار تامین خواسته
1) به دلالت مواد 112 و 118 قانون آیین دادرسی مدنی، موارد لغو قرار تامین خواسته اعماند از: طرح ننمودن دعوای اصلی ظرف ده روز از تاریخ صدور قرار تامین خواسته، از بین رفتن موجبات تامین، مسترد نمودن دعوای اصلی توسط خواهان، مسترد نمودن درخواست تامین خواسته توسط خواهان و صدور حکم قطعی علیه خواهان دعوا.
2) گاهی اوقات ممکن است که پس از صدور قرار تامین خواسته و متعاقباً توقیف اموال خوانده دعوا، شخص ثالثی به دادگاه صادرکننده قرار مراجعه نموده و مدعی این امر باشد که قرار صادره به ضرر وی بوده فلذا تقاضای لغو آن را از دادگاه درخواست نماید. در خصوص پذیرش یا عدم پذیرش چنین درخواستی از سوی شخص ثالث، میان حقوقدانان اختلافنظر وجود دارد. عدهای معتقدند که مطابق با ماده 112 قانون آیین دادرسی مدنی، امکان طرح چنین درخواستی فقط از سوی خوانده دعوا وجود دارد و شخص ثالث نمیتواند این درخواست را مطرح نماید اما در مقابل عدهای دیگر بیان داشتهاند که منظور مقنن از واژه خوانده، از باب غلبه بوده و از بین برنده این موضوع نمیباشد که شخص ثالث نتواند تقاضای لغو قرار تامین خواسته را مطرح نماید. النهایه با توجه به جمیع مواد قانونی موجود و رویه قضایی حاکم و مستند به نظریه مشورتی شماره ۹۹۵/۷ مورخ ۰۴-۰۲-۱۳۸۰ به نظر میرسد امکان درخواست الغای قرار تامین خواسته توسط شخص ثالث وجود ندارد.
3) در فرضی که خواسته خواهان دعوا انجام یک عمل مانند الزام به تنظیم سند رسمی و یا الزام به ایفای تعهد و ... باشد، امکان صدور قرار تامین خواسته وجود ندارد و در این حالت میبایست تقاضای صدور دستور موقت مطرح گردد. دستور موقت یا همان دادرسی فوری، مربوط به مواردی که نیازمند تعیین تکلیف فوری نسبت به خواسته دعوا بوده و برخلاف تامین خواسته که در توقیف عین مال، نیاز به صورتبرداری و ... دارد و بعد از صدور جهت اجرا به اجرای احکام مدنی ارسال میشود، در دستور موقت دادگاه صادرکننده با ارسال نامهای به مرجع مربوطه که متضمن دستور مرجع صادرکننده است، به اجرا در میآید. نکته مهم آن است که اجرای دستور موقت مستلزم موافقت رییس حوزه قضایی میباشد.
4) در صورتی که خواهان دعوا ظرف مهلت مقرر قانونی، دادخواست جلب ثالث را تقدیم دادگاه نماید، از آنجایی که دعوای جلب ثالث نیز یک دعوای مطرح شده علیه یک شخص محسوب شده و وفق ماده 139 قانون آیین دادرسی مدنی، مجلوب ثالث، خوانده دعوا میباشد فلذا امکان درخواست تامین خواسته از اموال مجلوب ثالث وجود دارد. (طرح دعوای جلب شخص ثالث در دادگاه بدین نحو خواهد بود که هر یک از خواهان و یا خوانده زمانی که حضور شخص ثالثی را در روند رسیدگیشان، لازم و ضروری بدانند، میتوانند تا پایان جلسه اول رسیدگی، جهات و دلایل احضار شخص ثالث را به دادگاه ارائه نموده و ظرف سه روز بعد از جلسه رسیدگی، دادخواست خود را تقدیم دادگاه نمایند تفاوتی ندارد که دعوا در مرحله بدوی باشد یا واخواهی یا تجدیدنظر)
5) در فرضی که خواهان دعوا پیش از تقدیم دادخواست اصلی، درخواست تامین خواسته را مطرح نموده باشد و ظرف ده روز پس از صدور آن، دعوای اصلی را نیز اقامه نماید اما درخواست تامین خواسته او در یک شعبه ثبت و دعوای اصلی وی در شعبه دیگری ثبت شده باشد، در چنین حالتی (=متفاوت بودن مرجع صدور قرار تامین خواسته با مرجع رسیدگیکننده به دعوای اصلی) اگر خوانده دعوا به قرار تامین خواسته اعتراض داشته باشد و ظرف ده روز مقرر در ماده 116 قانون آیین دادرسی مدنی به قرار صادره اعتراض نماید، از آنجایی که قاضی دادگاه مکلف است در نخستین جلسه دادرسی به اعتراض واصله رسیدگی و تعیین تکلیف نماید، مطابق با نظر آقای دکتر شمس، با توجه به آنکه دادگاهی که به اصل دعوی رسیدگی مینماید، نمیتواند قرار تامین خواسته صادره از شعبه دیگر را الغاء کند، گرفتن پروندهی اصلی و ارجاع آن به شعبهای که قرار تامین خواسته را صادر کرده ضروری خواهد بود. جهت درک بهتر فرض بفرمایید شخص «الف» قصد طرح دعوای مطالبه وجه بطرفیت شخص «ب» را دارد اما پیش از طرح دعوا برای توقیف اموال شخص «ب»، درخواست تامین خواسته را مطرح مینماید که درخواست وی به شعبه سوم دادگاه حقوقی تهران ارجاع داده میشود. سپس شخص «الف» ظرف ده روز پس از ابلاغ قرار تامین خواسته، دعوای اصلی خود را مطرح مینماید که پرونده وی به شعبه پنجم حقوقی تهران ارجاع داده میشود. در این حالت اگر خوانده دعوا (شخص «ب») به قرار تامین خواسته صادره، اعتراضی داشته باشد، اعتراض خود را میبایست در شعبه سوم مطرح نماید. در این بین شعبه پنجم پس از اطلاع از این موضوع میبایست پرونده را جهت رسیدگی به قرار تامین خواسته و اصل دعوی به شعبه سوم ارجاع دهد.
6) در صورتی که پس از صدور و اجرای قرار تامین خواسته و رسیدگی به دعوای اصلی، خواهان دعوا به موجب رای قطعی، محکوم به بطلان دعوا شود و یا آنکه حقی برای وی ثابت نشود، خوانده این حق قانونی را خواهد داشت تا ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ حکم قطعی، خسارات ناشی از اجرای قرار تامین خواسته را مطالبه نماید. نکته مهم و قابل توجه آن است که خوانده در وهله اول میبایست ثابت نماید که در اثر اجرای قرار تامین خواسته، خساراتی به او وارد شده است و پس از آن بر طبق ماده 120 قانون آیین دادرسی مدنی، خوانده میتواند با تقدیم درخواست و بدون پرداخت هزینه دادرسی این درخواست را به دادگاه صادرکننده قرار تامین خواسته مطرح نماید. شایان ذکر است اگر خوانده ظرف مهلت فوق (بیست روز پس از ابلاغ رای قطعی) نسبت به مطالبه خسارت، اقدامی ننماید، بنا به درخواست خواهان، وجه تودیع شده (خسارت احتمالی) به خواهان مسترد خواهد شد. بناء علی هذا خوانده با جمع شروط زیر میتواند خسارت ناشی از اجرای قرار تامین خواسته را از خواهان مطالبه نماید: الف- قرار تامین خواسته صادر و اجرا شده باشد. ب- خواهان به موجب رای قطعی (حکم یا قرار) شکست بخورد (موضوع حکم قطعی یا قرار قطعی میان محاکم اختلافنظر است.). ج- از اجرای قرار تامین خواسته به خوانده خسارت وارد شود.
امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران