تخلفات داخل در صلاحیت کمیسیون ماده 100 شهرداری کدام است؟

کمیسیون ماده 100 شهرداری

تنها مرجعی که وظیفه رسیدگی و بررسی تخلفات ساختمانی انجام گرفته واقع در محدوده و حریم مصوب شهر را بر عهده دارد، کمیسیون ماده 100 شهرداری می‌باشد که صلاحیت این کمیسیون، بر طبق ماده 100 قانون شهرداری و تبصره‌های آن توسط قانونگذار، تعیین شده است. مراحل رسیدگی در کمیسیون ماده 100 شهرداری اعم از مرحله بدوی و مرحله تجدیدنظر می‌باشد که رای صادره از کمیسیون تجدیدنظر، قطعی خواهد بود. در شرایطی که عملیات اجرایی ساخت، بدون اخذ پروانه از شهرداری و یا برخلاف مندرجات قید شده در پروانه، صورت گرفته باشد، شهرداری از ادامه عملیات اجرایی ممانعت بعمل آورده و بررسی این تخلف را به کمیسیون ماده 100 شهرداری ارجاع می‌دهد. از آنجایی که کمیسیون ماده 100 شهرداری یک مرجع اداری استثنایی محسوب می‌شود، شایسته بوده است که موارد داخل در صلاحیت این کمیسیون، توسط مقنن صراحتا‌ً احصاء گردند اما مقنن این اصل را رعایت ننموده و با بکار بردن عبارت سایر تخلفات در تبصره 6 ماده 100 قانون شهرداری، قائل به تمثیلی بوده تخلفات می‌باشد. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص انواع تخلفات داخل در صلاحیت کمیسیون ماده 100 شهرداری پرداخته شود.

مطلب مرتبط: کمیسیون ماده 100 شهرداری چیست؟ اعضای آن کدام‌اند؟

انواع تخلفات داخل در صلاحیت کمیسیون ماده 100 شهرداری

همانگونه که در ابتدای مقاله عرض‌ گردید، مقنن در به بررسی تخلفات داخل در صلاحیت کمیسیون ماده 100 شهرداری، پرداخته است. این تخلفات عبارتند از:

1) تخلف ساخت بنا بدون اخذ پروانه ساخت از شهرداری

مطابق با مندرجات موجود در ماده 100 قانون شهرداری، مالکین ساختمان‌های واقع در محدوده شهر و یا حریم آن، مکلف‌اند که پیش از انجام هرگونه عملیات عمرانی، نسبت به اخذ پروانه از شهردای اقدام نمایند. ضمانت اجرای عدم انجام این تکلیف قانونی، بدواً جلوگیری از ادامه عملیات ساختمانی توسط شهرداری و سپس، ارجاع این موضوع به کمیسیون ماده 100 شهرداری می‌باشد. کمیسیون ماده 100 شهرداری در خصوص تخلف ساخت بنا بدون اخذ پروانه ساخت از شهرداری، حسب مورد یا حکم به تخریب ساختمان صادر می‌نماید (چنانچه مخالف اصول شهرسازی، فنی و بهداشتی باشد) و یا حکم به اخذ جریمه (در صورتی که اصول شهرسازی، فنی و بهداشتی رعایت شده باشد، کمیسیون می‌تواند با صدور رای مبنی بر اخذ جریمه، به ازای هر مترمربع بنای فاقد مجوز، یک‌دهم ارزش معاملاتی ساختمان یا یک‌پنجم ارزش سرقفلی ساختمان در فرضی که ساختمان ارزش سرقفلی داشته باشد، هر کدام که مبلغ آن بیشتر باشد را از ذی‌نفع دریافت نماید.)

2) تراکم اضافی

یکی دیگر از انواع تخلفات داخل در صلاحیت کمیسیون ماده 100 شهرداری بحث تراکم اضافی است. تراکم اضافی به معنای ساخت اضافه بنا مازاد بر مساحت زیربنای درج شده در پروانه ساختمان از سوی مالک می‌باشد. کمیسیون ماده 100 شهرداری پس از رسیدگی به این تخلف یکی از تصمیمات ذیل را اتخاذ می‌نماید:

الف) در صورتی که اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی رعایت نشده باشد، حکم به تخریب صادر می‌گردد. هم‌چنین اگر، کمیسیون ماده 100 شهرداری حکم به پرداخت جریمه صادر نموده باشد اما ذی‌نفع ظرف مهلت مقرر، اقدام به پرداخت ننماید، کمیسیون ماده 100 شهرداری می‌بایست حکم به تخریب صادر نماید.

ب) در فرضی که تخریب بنا ضرورت نداشته باشد، کمیسیون ماده 100 شهرداری می‌تواند با در نظر گرفتن عواملی اعم از موقعیت مکانی ملک، کاربری مسکونی یا اداری یا تجاری داشتن ملک و ...، ذی‌نفع را محکوم‌ به پرداخت جریمه نماید.

3) تجاوز به معابر شهر

یکی دیگر از تخلفاتی که بررسی آن داخل در صلاحیت کمیسیون ماده 100 شهرداری می‌باشد، بحث تجاوز به معابر شهر است. منظور از تجاوز به معابر شهر، آن است که مالک ساختمان در زمان ساخت، برخلاف مندرجات قید شده در پرونده و یا حتی بدون اخذ پروانه و با رعایت ننمودن برهای اصلاحی مصوب شهرداری و مراجع ذی‌ربط، شروع به ساخت ملک جدید نموده و یا آنکه به طریقی تجاوزی به ملک سابق خود و ملک فعلی شهرداری نموده باشد. به دیگر سخن، مالک ملک که تخلف تجاوز به معابر شهر را انجام می‌دهد، فی‌الواقع تجاوزی به ملک فرد دیگری ننموده بلکه تجاوز به ملک سابق خود نموده است اما به جهت گذشت مدت زمان ملک مورد اشاره به نحو کلی یا جزئی در طرح‌های مصوب شهرداری واقع شده باشد. 

4) احداث ننمودن پارکینگ و یا غیرقابل استفاده بودن آن

گاهی اوقات ممکن است که علی‌رغم درج مشخصات پارکینگ در پروانه و الزامی بودن احداث آن، مالک بنا به هر علتی اقدام به احداث پارکینگ ننموده باشد و یا آنکه پارکینگ را به گونه‌ای احداث نموده باشد که قابلیت استفاده نداشته باشد، در این‌صورت کمیسیون ماده 100 شهرداری حکم به پرداخت جریمه صادر می‌نماید (جریمه‌ای که معادل حداقل یک برابر و حداکثر دو برابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر مترمربع فضای از دست رفته پارکینگ خواهد بود). لازم به توضیح است در فرضی که این تخلف به جهت عدم رعایت اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی باشد، صدور حکم تخریب توسط کمیسیون ماده 100 شهرداری الزامی خواهد بود.

مطلب مرتبط: نحوه اخذ جریمه در مورد کسر پارکینگ در کمیسیون ماده 100 شهرداری

5) عدم استحکام ساختمان (مقاوم نبودن بنا)

در فرضی که مالک اقدام به ساخت بنایی نموده باشد که اصول فنی، معماری و ... در آن رعایت نگردیده و بنا از استحکام لازم برخوردار نباشد، صدور حکم تخریب توسط کمیسیون ماده 100 شهرداری الزامی خواهد بود.

6) عدم رعایت اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی

یکی دیگر از تخلفات داخل در صلاحیت کمیسیون ماده 100 شهرداری، رعایت اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی است. منظور از اصول بهداشتی، اموری است که رعایت آن‌ها به جهت حفظ سلامت جسم و روان افرادی که از آن استفاده می‌نمایند، ضرورت داشته باشد و عدم رعایت آنها باعث ایجاد اخلال در سلامت جسم و روان افراد باشد. اصول فنی به معنای آن دسته از ضوابطی است که در خصوص احداث بنا می‌باشد و عدم رعایت آن هم باعث عدم امکان بهره‌برداری مطلوب از ساختمان شود اما اصول شهرسازی به اصولی گفته می‌شود که رعایت آن ضوابط برای حفظ بافت شهری و توسعه آن در حال و آینده ضرورت داشته باشد. در این قسم از تخلف (عدم رعایت اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی)، کمیسیون ماده 100 شهرداری رای بر تخریب بنا صادر می‌نماید.

7) تغییر کاربری ملک

تخلف دیگری که رسیدگی به آن در صلاحیت کمیسیون ماده 100 شهرداری است، بحث تغییر کاربری ملک است و آن هم زمانی موضوعیت دارد که برخلاف مندرجات موجود در پروانه ساخت، در منطقه غیر تجاری، محل کسب یا پیشه و یا تجارت تأسیس و دایر شده باشد. در این قسم از تخلف، کمیسیون ماده 100 شهرداری بعد از احراز تخلف در مهلتی که بیش از دو ماه نخواهد بود، در خصوص تعطیلی محل کسب یا پیشه و یا تجارت ظرف مدت یک ماه تصمیم مقتضی را اتخاذ می‌نماید. شایان ذکر است که اجرای این تصمیم با ماموران شهرداری خواهد بود و چنانچه فردی بعد از تعطیلی آن محل، تعمداً اقدام به استفاده از آن نماید، وفق تبصره بند 24 ماده 55 قانون شهرداری به حبس ‌جنحه‌ای از شش ماه تا دو سال و جزای نقدی از 82,500,000 تا 165,000,000 ریال (جزای نقدی اصلاحی 30-03-1403) محکوم و محل کسب نیز مجدداً تعطیل می‌شود.