نمونه رای مطالبه ضرر و زیان معنوی

بازدید کننده بزرگوار، در این مقاله یک نمونه رای مطالبه ضرر و زیان معنوی برایتان قرار داده ایم تا با نحوه صدور رای در این زمینه آشنا شوید.

این نمونه رای که از شعبه 9 دادگاه عمومی حقوقی شهرستان گرگان صادر شده است درباره این موضوعات می باشد: مطالبه خسارت معنوی ناشی از جرم، ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی، ماده 518 قانون آیین دادرسی مدنی، قاعده بما يراه الحاکم، معیارهای تعیین خسارت معنوی، مطالبه خسارت مادی ناشی از جرم، رای مطالبه ضرر و زیان معنوی

چکیده رای مطالبه ضرر و زیان معنوی

بر هیچکس پوشیده نیست که تالمات روحی، تکدر خاطر و فشار روانی به مراتب آثار زیانبارتر از زیان مادی دارد در نتیجه می بایست در پی جبران این خسارت بود. دادنامه پیش رو مصداقی از زیان معنوی را به رشته ی تحریر درآورده است. در دادنامه پیش رو مواردی همچون ۱. مفهوم زیان معنوی ۲. نگاه مقنن ۳. چارچوب های تعیین میزان خسارت ۴. شیوه تقویم آن مورد تحلیل قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید: نمونه رای مطالبه خسارت معنوی ناشی از ارتکاب بزه های توهین و تهدید

رای دادگاه

آغاز رسیدگی به این پرونده اینکه دعوایی از سوی 1. محمد ... فرزند وجیه اله 2. حسین ... فرزند عبدالکریم به خواسته 1. مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم موضوع دادنامه شماره ۱۴۰۰۱۲۳۹۰۰۰۷۵۸۴۸۷۹ مورخ 27-09-1400 تصدیری از شعبه محترم ۱۱۳ دادگاه کیفری دو شیراز تحت کلاسه پرونده ۹۸۰۹۹۸۷۱۱۵۹۰۱۰۹۶ و شماره بایگانی شعبه ۰۰۰۰۸۶۹ قطعیت یافته از شعبه ۲۷ محاکم محترم تجدیدنظر استان فارس به شماره دادنامه ۱۴۰۰۱۲۳۳۹۰۰۰۹۱۸۳۷۵۳، تحت کلاسه پرونده شماره ۹۸۰۹۹۸۷۱۱۵۹۰۱۰۹۶ به شماره بایگانی شعبه ۰۰۰۰۹۲۲ ارجاعی به شعبه اجرای کیفری شماره 2 شیراز تحت شماره بایگانی ۰۰۰۱۳۹۴ فعلا از حیث صلاحیت مقوم به ۲۱/۰۰۰/۰۰۰ ریال 2. مطالبه خسارات دادرسی به طرفیت سلمان ... فرزند علیرضا مطرح شده بدین شرح که خواهان مدعی است اولاً) خوانده دعوی به موجب حکم موضوع دادنامه شماره ۱۴۰۰۱۲۳۹۰۰۰۷۵۸۴۸۷۹ صادره از شعبه محترم ۱۱۳ دادگاه کیفری دو شیراز، قطعیت یافته در شعبه ۲۷ محاکم محترم تجدیدنظر استان فارس ارجاعی به شعبه اجرا کیفری شماره ۲ شیراز، به اتهامات متعدد «جعل، استفاده از سند مجعول، تحصیل مال از طریق نامشروع، کلاهبرداری» محکوم شده است. ثانیاً) بواسطه افعال و منویات نامشروع خوانده ظهور و بروز ضرر و زیان ناشی از جرم به نحوی محرز و مسجل گردیده که حتی پرداخت مبلغ به هر میزان بشرح خواسته نمیتواند رافع تألمات «جسمی، روحی روانی، آبرویی» باشد علیهذا مطابق ماده ۹ قانون آیین دادرسی کیفری سابق (ماده 9 و 15 قانون آیین دادرسی کیفری جدید) خسارات ممکن الحصول قابل مطالبه می باشد. ثالثاً) هزینه های رفت و آمد، محروم شدن از درآمد روزانه، دستمزد کارشناسی، تصدیق و تکثیر اوراق دفتری، قرارداد عمومی و قرارداد خصوصی (اخلاقی) موضوع حق الوکاله وکلای محترم و غیره. هم به عنوان عدم النفع و هم بعنوان منافع ممکن الحصول از اینجانبان تفویت شده است. بنائا به مراتب و معنونه در فوق: و استناداً به ابواب یکم و دوم از قانون مسؤلیت مدنی مصوب ۱۳۳۹ و مواد ۹ و ۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ و قواعد ارزشمند فقهی لاضرر و لاضرار - تسبیب، اتلاف، رسیدگی و استماع خواسته و در مانحن فیه صدور حکم به شرح ستون خواسته از محضر دادگاه تحت استدعاست. الباقی هزینه دادرسی برابر بند ۱۴ ماده ۳ قانون وصول در زمان اجرای حکم پرداخت خواهد شد. با توجه به محل اقامت خوانده و در چارچوب خواسته خواهان، صلاحیت ذاتی و محلی این مرجع محرز است. مضمون ادعای خواهان اینکه شکایت کیفری علیه خوانده مطرح نموده و منتهی به صدور حکم به له ایشان شده اینک از باب زیان های مادی و معنوی که به ایشان وارد شده محکومیت خوانده را خواستار شده اند. خوانده در جلسه حضور نیافت و دفاعی ارائه ننمود متعاقباً دادگاه پرونده مورد استناد خواهان ها را مطالبه و به نظر رسید آنگاه جهت تعیین میزان خسارت مادی مورد ادعای مبادرت به صدور قرار کارشناسی نمود نظریه کارشناس واصل شده که در پرونده مضبوط است خلاصه نظریه کارشناس اینکه میزان ریالی خسارت از باب مادی ۵۱۰/۸۰۰/۰۰۰ ریال می باشد این نظریه به طرفین ابلاغ گردید لکن برهانی که موجبات ارجاع به هیات کارشناسی را فراهم آورد یافت نمی گردد. در رابطه با خسارت معنوی نیز دادگاه به نحو زیر اظهارنظر به عمل خواهد آورد. مابقی محتویات پرونده مورد تدقیق قرار گرفت آنچه بر این محکمه مستنبط است اینکه 1) خواسته خواهان در دو محور مطرح شده محور اول ضرر و زیان مادی که در فرایند دادرسی کیفری متحمل گردیده و کارشناس رسمی دادگستری نیز میزان ریالی آن را به این دادگاه اعلام نموده است. محور دوم تالمات و آسیب های روحی که در اثر بزه موصوف متحمل شده است در واقع خواهان ضرر و زیان معنوی که به سبب جرم ارتکابی از سوی خوانده به ایشان وارد گشته را از دادگاه خواستار شده است. بنابرین دادگاه میبایست در هر دو قسمت مبادرت به اتخاذ تصمیم نماید. 2) در خصوص خسارات مادی کارشناس رسمی دادگستری رقم ریالی آن را تعیین کرده ولیکن اینک سوال این است که آیا خسارات معنوی قابلیت مطالبه دارد یا خیر؟ چگونه و به چه نحو قابل جبران است؟ در فرض قابلیت مطالبه، شیوه ی تقویم آن چگونه است؟ 3) باید دانست امروزه مفهوم ضرر و زیان، اختصاص به زیان مادی ندارد و هر تالم و آسیب روحی را میتوان مصداقی از مفهوم ضرر پنداشت. رنجش خاطر ناشی از رفتار ناصحیح اجتماعی که منتهی به آزردگی خاطر شده را میتوان نوعی خسارت معنوی دانست. به عبارت دیگر آنچه موجب آسیب بر تمامیت روحی و روانی شخص شده در زمره مفهوم خسارت معنوی می گنجد. جالب اینجاست که اتفاقا آخرین اراده مقنن که در تبصره ۱ ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری متبلور شده بر پذیرش این نوع از خسارت است چراکه این مقرره اینگونه نگارش شده که «... علاوه بر صدور حکم به جبران خسارت مالی به رفع زیان از طریق دیگر ...» اشاره نموده است. نظیر همین حکم در ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی نیز پیش بینی گردید. بنابرین از حیث تقنینی، مطالبه و جبران زیان معنوی دارای مشروعیت می باشد. ۴) وقتی صحبت از جبران خسارت می گردد گویی جبران زیان میبایست به نحوی باشد که وضعیت زیان دیده به حالت سابق اعاده یابد. به عبارت دیگر به نحوی به حالت قبل اعاده شود که انگار هیچگونه خسارتی وارد نشده بود. با این حال شیوه و نحوه ی جبران خسارت رابطه مستقیمی با عرف جامعه دارد در وضعیت کنونی که جامعه سمت و سوی مادی به خود گرفته است تصور جبران خسارت معنوی از طریق کیفر و تنبیه مالی دور از ذهن نیست. اتفاقا مقنن نیز در جرم توهین و تهدید این رویه را (تنبیه مالی) در پیش گرفته است و یکی از مجازاتهای اصلی جرم توهین و تهدید به صورت جزای نقدی پیش بینی شده است. در واقع کیفر مالی مرتکب یکی از ابزارهای جبران خسارت است. در مباحث فقهی نیز همچنین ضابطه ای با عنوان «رد مظالم» به رسمیت شناخته شده است. نیک آگاهیم که خسارت معنوی موجب تکدر خاطر شده و به تبع آن جبران زیان می بایست آزردگی خاطر را از متضرر بزداید. حال تنبیه و مجازات مالی شخص مرتکب، به عنوان ابزاری برای تشفی خاطر متضرر میتوان قلمداد شود. 5) اینک سخن در خصوص شیوه تعیین و محاسبه خسارت معنوی است و در واقع می بایست در پی چارچوب هایی باشیم که بر مبنای آن بتوان رقم ریالی خسارت معنوی را تعیین کرد. بی تردید شخصیت اجتماعی متضرر، نوع زیان معنوی، شیوه و نحوه ی ورود خسارت و اعتبار و شخصیت اجتماعی متضرر در تصمیم دادگاه موثر است کما اینکه تبصره ۱ ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری این ضابطه را ارائه نموده است بنابرین مسیر تقویم خسارت نیز از سوی مقنن پیش بینی شده و ضابطه دادگاه در تعیین خسارت معنوی مبرهن است. بررسی پرونده کیفری حکایت از آن دارد که خوانده این دعوا از طریق جلب اعتماد، خواهان را به اخذ تسهیلات برای ایشان فریفته و از این طریق مبالغی را از ایشان تحصیل نموده است اولین چیزی که در پرونده حاضر به ذهن می رسد اینکه سلب اعتماد و روحیه امانت داری به عنوان اولین زیان معنوی است که به خواهان ها وارد آمده است از طرفی بی تردید فریب و نیرنگ خوانده موجب آزرده خاطر شدن خواهان ها و خانواده ایشان از باب آشفتگی خاطر در فرایند دادرسی کیفری شده کما اینکه خوانده در پرونده کیفری نیز منکر ادعای شاکی آن پرونده بوده و خواهان را در چالش اثبات ادعا قرار داده است که همین موضوع نیز نوعا منجر به دغدغه و استرس و نگرانی اثبات ادعا شده که نوعا زیان معنوی تلقی می گردد. در نتیجه مبنای محاسبه زیان نیز از منظر دادگاه شفاف است. 6) مقنن در تبصره ۱ ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری و ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی بر لزوم جبران خسارت معنوی از طریق جبران مادی آن اشاره داشته است و در رابطه با میزان ریالی آن نیز مقنن تعیین آن را منطبق با چارچوب های ارائه شده در اختیار دادگاه قرار داده است. به موجب ماده ۵۱۸ قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه اختیار تعیین میزان خسارت معنوی را خواهد داشت. این ماده اینگونه انشاء شده که: «در مواردی که مقدار هزینه و خسارت در قانون یا تعرفه رسمی معین نشده باشد، میزان آن را دادگاه تعیین می نماید.». مقنن در ماده ۵۱۸ قانون آیین دادرسی مدنی در مقام بیان این قاعده است که در مواردی که خسارت قابلیت تقویم ندارد و تعرفه ای نیز در این خصوص موجود نیست دادگاه بر مبنای قاعده بما يراه الحاکم می بایست رقم ریالی را تعیین دارد. این دادگاه بنا به وضعیت ایجاد شده و با معیارهای عینی و ذهنی مورد اشاره و با توجه به وضعیت اجتماعی خواهان ها و نوع زیان وارده، رقم ریالی خسارت معنوی را ۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال تعیین می دارد. لازم به توضیح اینکه ماده ۵۱۸ قانون آیین دادرسی مدنی در مقام بیان یکی از اصول حاکم بر مسئولیت مدنی بوده و اختصاص به خسارات دادرسی ندارد. 7) رابطه سببیت بین فعل خوانده و ورود ضرر نیز بنا به شرح فوق محرز و مسلم است در نتیجه امکان انتساب خسارات فوق به خوانده وارد به نظر میرسد. 8) انتساب خسارات دادرسی به خوانده نیز از باب قاعده تقصیر به خوانده نیز محرز است. چه آنکه رفتار اجتماعی ایشان موجب طرح دعوای حاضر گردیده است. النهایه به استناد ماده ۳ و ۵۱۸ و ۱۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی و مواد 331، 1258، 951 و 952 قانون مدنی و مواد ۱ و ۲ و ۱۰ قانون مسئولیت مدنی و ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ ۵۱۰/۸۰۰/۰۰۰ ریال از باب ضرر و زیان مادی ناشی از جرم میزان، ۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال به همراه انتشار دادنامه حاضر و همچنین عذرخواهی در جراید کثیر الانتشار برای یک مرتبه از باب ضرر و زیان معنوی ناشی از جرم و همچنین ۲/۰۸۶/۰۰۰ ریال از باب هزینه دادرسی در حق خواهان صادر و اعلام می دارد. رای صادره حضوری بوده و ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در محاکم تجدیدنظر استان گلستان می باشد. پرونده به موجب تصمیم فوق مختومه گردید.

رییس شعبه 9 دادگاه عمومی حقوقی شهرستان گرگان

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در عدالت سرا اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدیدنظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.