تفاوت‌های میان عقد تملیکی و عقد عهدی کدام‌اند؟
تفاوت‌های میان عقد تملیکی و عقد عهدی
مفهوم عقد تملیکی و عقد عهدی
مستنبط از ماده 183 قانون مدنی، عقد به معنای آن است که دو یا چند نفر در مقابل دو یا چند نفر دیگر، تعهد به انجام امری نماید که مورد قبول هر دو طرف باشد. حقوقدانان تعریف دقیق‌تری از عقد بیان داشته‌اند که عبارت است از: «توافق دو یا چند اراده برای ایجاد اثر حقوقی». مقنن از جنبه‌های مختلف، تقسیم‌بندی‌های متعددی را برای عقود در نظر گرفته است. عقود را با توجه به نوع اثر، به دو دسته تملیکی و عهدی تقسیم می‌نمایند. این قسم از تقسیم‌بندی عقود، به نحو صریح در قانون مدنی بیان نگردیده است اما از مواد مندرج در قانون مدنی، چنین تقسیم‌بندی قابل استنباط می‌باشد. عقد تملیکی به عقدی گفته می‌شود که منجر به ایجاد و انتقال مالکیت و سایر حقوق عینی می‌گردد مانند عقد بیع، عقد قرض، عقد اجاره و ... . همچنین عقد عهدی به عقدی اطلاق می‌شود که باعث ایجاد تعهد شده و پس از انعقاد عقد، می‌بایست تعهد مزبور، اجرا گردد. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص تفاوت‌های میان عقد تملیکی و عقد عهدی پرداخته شود.
مطلب مرتبط: عقود لازم، جایز و خیاری کدام‌اند؟
تفاوت‌های میان عقد تملیکی و عقد عهدی
همانگونه که در ابتدای مقاله عرض گردید، عقد تملیکی به عقدی گفته می‌شود که محور اصلی آن، انتقال مال از فردی به فرد دیگر است. فی‌الواقع، انعقاد عقد تملیکی منجر به انتقال مالکیت مال از سوی یک طرف قرارداد به طرف دیگر شده و بنابراین مال از مالکیت یکی از طرفین خارج شده و به مالکیت دیگری درآمده است. اما عقد عهدی، عقدی است که اثر آن ایجاد تعهد است مانند عقد جعاله. تفاوت‌های میان عقد تملیکی و عقد عهدی عبارتند از:
1- اثر عقد عهدی، ایجاد تعهد است اما اثر عقد تملیکی، ایجاد یا انتقال حق عینی است (حق عینی حقی است که شخص مستقیماً بر روی یک مال معین دارد.) که منجر به انتقال مالکیت مال می‌گردد. در عقود عهدی، فرد، مالک مال نمی‌شود بلکه طلبکار و صاحب حق دینی می‌شود (حق دینی حقی است که شخص بر عهده دیگری دارد و جهت دستیابی به آن حق می‌بایست به مدیون مراجعه نماید.). مانند حق موجر در مطالبه اجاره‌بها.
2- در عقود تملیکی به محض انعقاد قرارداد، مالکیت مال منتقل می‌شود و نیازی به اجرا نیست؛ بطور مثال در عقد بیع، به محض انعقاد عقد، مبیع به ملکیت مشتری و ثمن به ملکیت فروشنده، منتقل می‌گردد (مستند به ماده 362 قانون مدنی) اما عقود عهدی باعث ایجاد تعهد می‌شود فلذا پس از انعقاد عقد، می‌بایست آن تعهد، اجرا گردد. بطور مثال شخص «الف» در قبال دریافت مبلغ پنجاه میلیون تومان از شخص «ب»، متعهد می‌شود که منزل وی را نقاشی کند.
3- در عقود عهدی امکان نقض تعهد توسط متعهد وجود دارد و ممکن است از انجام تعهد، بنا به هر علتی امتناع نماید، اما در عقود تملیکی، پس از انعقاد، اثر اصلی عقد که همان انتقال مالکیت است ایجاد می‌شود.
4- مهم‌ترین فایده تمییز عقود تملیکی از عقود عهدی، اثر آن است که باعث انتقال یا ایجاد حق عینی می‌گردد و برای دارنده آن دارای امتیازات متعددی خواهد بود و در مقابل، موجب سلب حق انتقال‌دهنده می‌گردد. بطور مثال اگر شخص «الف» اقدام به هبه ملک خود به شخص «ب» نماید، شخص «الف» در مقام واهب، دیگر حق اقامه دعوا در خصوص آن ملک را نخواهد داشت و این حق متعلق به شخص «ب» در مقام متهب خواهد بود.
امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران