حافظ اموال کیست و چه وظایفی دارد؟

حافظ اموال کیست؟

حافظ اموال به فرد مسئولی گفته می شود که جهت محافظت از اموال منقول توقیف شده، تعیین می گردد. بدیهی است که وی می بایست فرد امانت دار و قابل اعتمادی باشد که نه تنها دخل و تصرفی در اموال بازداشت شده، انجام ندهد بلکه جهت حفاظت از اموال و جلوگیری از هرگونه تعدی و تفریط، اقدامات لازم را بعمل آورد. در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در خصوص حافظ اموال و نحوه تعیین وی مطابق با قانون اجرای احکام مدنی پرداخته شود.

بیشتر بخوانید: نحوه مزایده اموال منقول در اجرای احکام دادگاه

نحوه تعیین حافظ اموال

حافظ اموال در وهله اول با توافق طرفین تعیین می گردد اما اگر بنا به هر علتی، توافق میسر نگردید، دادورز اجرای احکام، حافظ اموال را مستند به ماده 78 قانون اجرای احکام مدنی تعیین می نماید. همانگونه که عرض گردید، حافظ اموال در وهله اول با توافق طرفین تعیین می گردد و هر شخصی که از این طریق انتخاب می شود حتی اگر از اقوام و بستگان هر یک از طرفین هم باشد، مامور اجرای احکام مکلف به پذیرش وی است و نمی تواند مخالفت نماید. ناگفته نماند که فردی که بعنوان حافظ اموال تعیین می شود، حتما می بایست دارای اهلیت استیفا باشد و در صورت عدم اهلیت، مامور اجرا نمی تواند این مسئولیت را به او واگذار نماید. نکته مهم و قابل توجه آن است که هم اشخاص حقیقی و هم اشخاص حقوقی را می توان به عنوان حافظ اموال تعیین نمود. حال اگر میان طرفین در خصوص تعیین حافظ اموال، توافقی حاصل نگردد، مامور اجرا اقدام به تعیین وی می نماید.

وفق ماده ۷۹ قانون اجرای احکام مدنی، اقربای نسبی و سببی دادورز اجرای احکام تا درجه سوم و هم چنین محکوم له و محکوم علیه و همسر آنان و افرادی که با آنان قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم دارند، می توانند با تراضی و توافق کتبی طرفین، بعنوان حافظ اموال تعیین شوند. نکته قابل توجه آن است که اگر هر یک از اشخاص فوق، در مال منقولی که برای بازداشت معرفی می شود، با محکوم علیه شریک باشند، دادورز اجرای احکام مکلف است که مال را به حفاظت همان فرد در صورتی که بپذیرد، بسپارد تا به حقوق او نیز خللی وارد نگردد.

مطلب مرتبط: نمونه رای مطالبه اجرت المثل محل نگهداری اموال از سوی حافظ

سپردن اموال به حافظ چگونه است؟

پس از آنکه حافظ اموال تعیین گردید، رونوشتی از صورت اموال بانضمام کلیه اموال بازداشت شده، می بایست به حافظ تحویل داده شود و از وی رسید اخذ گردد (مستند به ماده ۸۰ قانون اجرای احکام مدنی). در لیستی که بعنوان صورت اموال تهیه می شود، می بایست مشخصات کامل حافظ بانضمام آدرس او درج گردد و تصریح گردد که مسئولیت قانونی حافظ و اجرا نمودن دستورات دادگاه، به وی تفهیم شده است. به لیست صورت اموال، صورت مجلس بازداشت گفته می شود. این برگه که حداقل در دو نسخه تنظیم می شود را حافظ اموال و دادورز اجرای احکام امضاء می نمایند و هر یک از طرفین نیز اگر حاضر باشند می توانند صورت مجلس را امضاء نمایند. نسخه ای از این صورت مجلس بانضمام اموال بازداشتی، تحویل حافظ داده می شود و از وی در نسخه اصلی، رسید دریافت می گردد. 

پس از تنظیم صورت مجلس بازداشت، می بایست در خصوص محل حفظ اموال نیز توضیح داده شود. مستنبط از ماده ۷۷ قانون اجرای احکام مدنی، اموالی که توقیف می گردد در همان محلی که مستقر می باشند، حفظ می شوند مگر آنکه انتقال آن اموال به محل دیگری ضرورت داشته باشد. گاهی اوقات نیز ممکن است که انتقال اموال به محلی که حافظ اموال صلاح میداند انجام بگیرد چراکه ممکن است بازداشت اموال برای مدت طولانی ادامه داشته باشد. حافظ اموال در درخواست کتبی خود، دلایل خود را برای ضرورت جابجایی اموال، اعلام نموده و هم چنین محل بعدی که اموال می بایست به آنجا منتقل شود را نیز تعیین می نماید. ضرورتی که حافظ اعلام می نماید می بایست توسط دادگاهی که حکم زیر نظر وی اجرا می شود، احراز گردد. 

مساله مهم دیگری که می بایست بدان اشاره گردد آن است که حافظ اموال، به نوعی امین محسوب می شود و بعد از پذیرفتن این مورد، ممکن است بنا به هر علتی نخواهد یا نتواند اموال توقیف شده را نگهداری نماید می بایست بصورت کتبی به دادگاه این مورد را اعلام نماید در اینصورت وفق ماده ۸۶ قانون اجرای احکام مدنی، دادورز اجرای احکام بعد از تصویب دادگاه، حافظ دیگری را تعیین می نماید. تا زمانی که فرد دیگری بعنوان حافظ تعیین نشده است، حافظ قبلی بعنوان امین مسئول بوده و مکلف است که از اموال محافظت نماید.

نکته دیگری در خصوص حافظ اموال آن است که حافظ جهت پذیرفتن مسئولیت حفاظت از اموال، دارای حقوقی نیز می باشد که می بایست حقوق وی لحاظ گردد. اولین موردی که در زمره حقوق حافظ به شمار می آید، مساله انصراف از حفاظت است این امر بدین معنا می باشد که حافظ هر زمان که بخواهد این حق را دارد که از حفاظت خویش، انصراف دهد اما حتما می بایست درخواست خود را بصورت مکتوب به دادگاه تقدیم نماید و تا زمان تعیین حافظ جدید، مکلف به حفظ و نگهداری از اموال می باشد. دومین موردی که در زمره حقوق حافظ می باشد، بحث دریافت اجرت و هزینه های حفاظت است. حافظ این حق را دارد که از دادگاه تقاضای مطالبه اجرت نماید (مستند به ماده ۸۱ قانون اجرای احکام مدنی). اگر حافظ در زمان پذیرفتن حفاظت صحبتی از دریافت اجرت نکند، می تواند بعد از آن برای تمامی مدت حفاظت، اجرت مطالبه نماید.

اجرت حافظ حتی المقدور با تراضی و توافق تعیین می شود اما اگر در این خصوص، توافقی حاصل نگردد، مدیر اجرای احکام با توجه به مدت حفاظت و کمیت و کیفیت اموال، اجرت را تعیین می نماید. پرداخت اجرت حافظ بر عهده محکوم علیه است اما اگر او پرداخت نکند، محکوم له آن را پرداخت می نماید و می تواند وجه دریافتی را از محل فروش اشیای توقیف شده برداشت نماید.