نحوه طرح دعوای اثبات نشوز در دادگاه

دعوای اثبات نشوز

مطابق با قوانین موضوعه، به محض جاری گردیدن خطبه عقد و انعقاد عقد نکاح میان زن و مرد، هر یک از آنان در قبال یکدیگر دارای وظایف و مسئولیت هایی خواهند بود. این بدین معنا میباشد که قانونگذار در شرایطی هر یک از زوجین را در قبال دیگری متعهد به انجام مسئولیت و وظایفی نموده است. در این ارتباط ماده‌ 1102 قانون مدنی در این باره بیان نموده است:

"همین که نکاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود."

حال اگر هر یک از طرفین از انجام وظایف محوله قانونی خودداری نماید، طرف دیگر میتواند دادخواستی را تحت عنوان اثبات نشوز در دادگاه خانواده مطرح نموده و با ارائه دلایل و مستندات خویش نشوز همسر خود را ثابت نماید. به طور مثال مطابق با قوانین جاری کشور، زوجه (زن) مکلف به انجام تمکین اعم از خاص و عام در قبال همسر خود می باشد. حال اگر از انجام این وظایف محوله قانونی خودداری نماید، مرد میتواند دادخواست اثبات نشوز را در دادگاه به طرفیت همسر خود مطرح نمایند و یا اینکه اگر مردی در قبال تمکین که همسرش از او می نماید از پرداخت هزینه های زندگی مشترک و نفقه همسرش امتناع ورزد، زوجه میتواند دادخواست اثبات نشوز همسر خود را نیز در دادگاه خانواده مطرح نماید. بدین ترتیب هر یک از زوجین که نسبت به یکدیگر ناراضی میباشند، میتوانند در دادگاه چنین دادخواستی را مطرح نمایند.

دادخواست اثبات نشوز، دادخواستی است که توسط هر یک از زن یا شوهر در دادگاه خانواده مطرح می گردد. نحوه تنظیم این دادخواست بسیار با اهمیت می باشد و می بایست در شرایط خاص تنظیم و ارائه گردد. به مردی که نشوز او در دادگاه ثابت شود، ناشز و به زنی که نشوز او در دادگاه ثابت شود به او ناشزه می گویند. فی الواقع نشوز یک عدم تمکین پایدار است.

بیشتر بخوانید: نمونه رای الزام به تمکین زوجه

وظایفی که قانونگذار برای زوجه و همچنین زوج در قبال یکدیگر معین نموده است بسیار متعدد و فراوان می باشد. یکی از مهمترین وظایفی که زوجه در قبال زوج دارد، تمکین خاص به معنای انجام روابط زناشویی و همچنین تمکین عام به معنای حسن معاشرت با همسر، داشتن اخلاق حسنه و … می باشد با این تفاسیر اگر زوجه علی رغم تصریح قانونگذار، به هر یک از وظایف فوق‌الذکر عمل ننماید، زوج می تواند در دادگاه خانواده دادخواستی را تحت عنوان اثبات نشوز همسر خود مطرح نموده و با ارائه دلایل محکمه پسند، ادعای خود را ثابت نماید. ماده 1108 قانون مدنی بیان نموده است:

"هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظائف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود."

نکته مهم این است که عموم مردم غالباً تصور می نمایند که اثبات نشوز تنها مختص به زوجه (زن) می باشد و در ارتباط با مرد چنین درخواستی مطرح نمی گردد اما این تصور، تصوری اشتباه و نادرست بوده چراکه زوج در قبال تمکینی که همسرش از او می نماید، موظف است که نفقه زن را پرداخت نماید نفقه شامل تمامی هزینه های زندگی اعم از خوراک، پوشاک، مسکن و غیره می باشد. ترک انفاق، خودداری از برقراری رابطۀ جنسی، سوء مقاربت، بد اخلاقی و... مصادیقی از نشوز زوج هستند. در صورتی که مردی در قبال انجام وظایف همسرش از انجام این تعهد قانونی امتناع ورزد و حقوق او را نادیده بگیرد قانونگذار این حق را برای زوجه معین نموده است تا در دادگاه خانواده دادخواستی را تحت عنوان اثبات نشوز مرد مطرح نماید و خواستار احقاق حقوق خود شود. در این ارتباط ماده 1107 قانون مدنی:

"نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض."

نکته دیگر اینکه گاهی اوقات ممکن است زوجه بنا به دلایل کاملاً قانونی از انجام تمکین خاص نسبت به شوهر خود خودداری نماید. مانند زمانی که مرد دارای بیماری واگیردار مقاربتی باشد، زوجه این حق را دارد که از انجام تمکین خاص با او خودداری ورزد. هم چنین در شرایطی که زوج تمام وظایف و تعهدات خود را نسبت به همسر خود انجام دهد اما با این وجود همچنان زوجه از انجام تمکین، خودداری نماید در این صورت زوج می تواند از دادگاه تقاضای صدور حکم مبنی بر ازدواج مجدد نماید.

مطلب مرتبط: تمکین چیست؟ عدم تمکین به چه معناست؟

نحوه صدور رای در دادخواست اثبات نشوز

زمانی که چنین دادخواستی از سوی هر کدام از زوجین در دادگاه مطرح می گردد نحوه صدور رای به این ترتیب خواهد بود:

اگر نشوز هر یک از زوجین برای دادگاه آشکار شود، طرف مقابل به جبران ضرر و زیانی که طرف دیگر متحمل شده است محکوم خواهد شد و مکلف به انجام وظایف قانونی محوله خواهد گردید. اگر نشوز زن در دادگاه ثابت گردد قاضی دادگاه او را مکلف به تمکین از شوهر خود می نماید و در مقابل زوج نیز از پرداخت نفقه زوجه در صورت عدم تمکین معاف خواهد شد در مقابل نیز اگر زوج نفقه همسر خود را پرداخت ننماید اما زوجه همچنان از تمکین خودداری نموده باشد به این ترتیب مرد مکلف به پرداخت نفقه خواهد بود و زن میتواند تا زمان پرداخت نفقه از تمکین با همسر خود امتناع ورزد.

نکته دیگر اینکه در طرح چنین دعوایی مانند سایر دعاوی، لازم است که در ستون دلایل دادخواست ارائه گردیده هر یک از طرفین که خواهان پرونده باشند دلایلی را ضمیمه دادخواست خود نمایند اگر طرح دادخواست اثبات نشوز از سوی زوجه به دادگاه ارائه گردد موظف است دلایل محکمه پسندی اعم از یک استشهاديه (حاوی شهادت کسانی اعم از همسایگان، اقوام و … که از زندگی زوجین مطلع می باشند) دال بر عدم پرداخت نفقه توسط همسر خود و یا ترک منزل توسط زوج به دادگاه ارائه دهد.