مدت اعتبار اجرائیه دادگاه چقدر است؟

مدت اعتبار اجرائیه دادگاه

اجرائیه دادگاه، برگه ای است که به موجب آن، الزام محکوم علیه به انجام آنچه در حکم دادگاه آمده است به او تذکر داده می شود تا ظرف مهلت مشخص آن را اجرا کند. لازم به ذکر است اجرای هر حکمی که از دادگاه های حقوقی صادر می شود، به موجب برگه اجرائیه دادگاه خواهد بود. همانگونه که فوقاً ذکر گردید اجرای حکم علی القاعده با صدور اجرائیه بعمل می آید. این امر بدین معناست که تا زمانی که اجرائیه صادر نشود، اقدامات اجرای اجباری حکم نمی تواند آغاز شود. با درخواست اجرای حکم چنانچه شرایط فراهم باشد، دستور اجرا صادر و اجرائیه صادر و ابلاغ می گردد. نکته مهم آن است که اگر اجرائیه صادر شود و از تاریخ آن بیشتر از ۵ سال گذشته باشد اما محکوم له عملیات اجرایی را پیگیری و تعقیب نکرده باشد، در اینصورت اجرائیه صادره بلااثر خواهد شد. این نکته در ماده ۱۶۸ قانون اجرای احکام مدنی بدین نحو بیان شده است:

«هرگاه از تاریخ صدور اجرائیه بیش از پنج سال گذشته و محکوم له عملیات اجرایی را تعقیب نکرده باشد اجرائیه بلااثر تلقی می شود و‌ در این مورد اگر حق اجراء وصول نشده باشد دیگر قابل وصول نخواهد بود. محکوم له می تواند مجدداً از دادگاه تقاضای صدور اجرائیه نماید ولی در‌ مورد اجرای هر حکم فقط یک بار حق اجراء دریافت می شود.»

مطلب مرتبط: اشتباه در صدور اجرائیه و کشف آن پیش از اقدام اجرایی

مساله قابل توجه آن است که گاهی اوقات ممکن است که بعد از صدور اجرائیه عملیات اجرایی توقیف و یا قطع شود یا به تاخیر بیفتد، در اینصورت این سوال مطرح می گردد که آیا پس از این ماجراها مجدداً عملیات اجرایی ادامه می یابد و‌ یا از سر گرفته می شود (صدور اجرائیه جدید) و یا با همان اجرائیه سابق عملیات اجرایی انجام می شود؟

در پاسخ به این پرسش می توان اینگونه بیان نمود که با توجه به مفهوم ماده ۱۶۸ قانون اجرای احکام مدنی، اجرائیه پس از صدور معتبر می ماند مگر آنکه از تاریخ صدور آن بیشتر از ۵ سال گذشته باشد و محکوم له عملیات اجرایی را تعقیب ننموده باشد. فی الواقع بی اعتبار شدن اجرائیه به سبب رخدادهای اجرا یا هر عامل دیگری (نظیر گم شدن پرونده در واحد اجرای احکام) نیاز به نص صریح دارد که چنین نصی وجود ندارد. بنابراین چنانچه پس از رخدادهای اجرا ادامه عملیات اجرایی لازم شود با همان اجرائیه قبلی عملیات ادامه می یابد حتی اگر از تاریخ صدور آن بیشتر از ۵ سال گذشته باشد. فی الواقع تعیین مدت ۵ سال از تاریخ صدور اجرائیه و تمام نشدن عملیات اجرایی در صورتی محل بی اعتباری اجرائیه بدلیل گذشت زمان می شود که محکوم له عملیات اجرایی را آغاز نکرده باشد. نتیجه آنکه اگر از تاریخ صدور اجرائیه ۵ سال گذشته و محکوم له عملیات اجرایی را بدون عذر موجه قانونی تعقیب ننماید و اجرائیه بلااثر شود، به درخواست بعدی محکوم له اجرائیه دیگری صادر شده و عملیات اجرایی تعقیب می شود.

مطلب مرتبط: مراحل اجرای حکم در دادگاه حقوقی به چه صورت می باشد؟

مستندات قانونی مرتبط با مدت اعتبار اجرائیه دادگاه

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 7/98/658 شماره پرونده: 98-3/1-658 ح تاریخ نظریه: 1398/05/30

در صورت اعمال مرور زمان ماده 168 قانون اجرای احکام مدنی و بایگانی شدن پرونده اجرا و متعاقب آن مراجعه محکوم له و تقاضای ادامه عملیات اجرائیه برای شروع عملیات اجراء صدور اجرائیه جدید لازم است یا خیر؟ هزینه مجدد برای صدور اجرائیه (هر برگ دو هزار تومان) لازم است یا خیر؟

اجرائیه ای که به تقاضای محکوم له، صادر می شود؛ اما محکوم له هیچ گونه مراجعه ای به دایره اجرا نداشته و عملیات اجرایی شروع نشده است، به تجویز ماده 168 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356، با گذشت 5 سال از تاریخ صدور آن اجرائیه بلااثر می شود. بدیهی است با رجوع مجدد محکوم له، اجرائیه جدید و با هزینه مربوط صادر می گردد؛ اما چنان چه اجرائیه صادر و عملیات اجرایی شروع شده باشد، اعم از این که عدم تعقیب پرونده اجرایی از ناحیه محکوم له باشد و یا غیر آن، مورد از شمول ماده فوق الذکر خارج است.

مطلب مرتبط: هزینه های ضروری اجرای حکم کدام اند؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 957/96/7 شماره پرونده: 1316-1/3-95 تاریخ نظریه: 1396/04/28

با توجه به ماده 168 قانون اجرای احکام مدنی اگر با تعقیب محکوم له عملیات اجرایی شروع شده باشد آیا مرور زمان پنج ساله قطع می شود یا خیر؟ و اگر پاسخ منفی باشد آیا با شروع عملیات اجرایی پنج سال مرور زمان از تاریخ صدور اجرائیه شروع می شود یا از آخرین عملیات اجرایی؟ چه اقداماتی شروع عملیات اجرایی محسوب می شود آیا صرف درخواست محکوم له برای توقیف اموال محکوم علیه یا درخواست جلب وی و صدور برگ جلب یا تقاضای ممنوع الخروج کردن محکوم علیه شروع عملیات اجرایی محسوب می گردد؟

1- در مورد اجرائیه ای که به تقاضای محکوم له، صادر ولی پس از صدور آن، محکوم له هیچگونه مراجعه ای به دایره اجرا نداشته و عملیات اجرائی شروع نشده است، با گذشت 5 سال از تاریخ صدور اجرائیه، به تجویز ماده 168 قانون اجرای احکام مدنی، آن اجرائیه الغاء و بلااثر می شود؛ ولی چنانچه اجرائیه صادر و عملیات اجرائی شروع شده باشد، اعم از این که عدم تعقیب پرونده اجرائی از ناحیه محکوم له باشد و یا غیر آن، مورد از شمول ماده فوق الذکر خارج می باشد. 2- مقصود از عملیات اجرایی، اعمال (تصمیمات) و اقداماتی است که از سوی دادگاه یا قسمت اجرا در راستای اجرای حکم صورت می گیرد. بنابراین در فرض سوال صرف درخواست یا اعلام از سوی محکوم له به معنای شروع عملیات اجرایی نیست اما با صدور دستور جلب محکوم علیه یا قرار ممنوع الخروجی وی، می توان گفت عملیات اجرایی شروع شده است.