توهین مشدد چیست؟

توهین مشدد چیست؟

جرم توهین در زمره جرائم علیه حیثیت معنوی اشخاص می باشد که مقنن مطابق با قانون مجازات اسلامی برای آن مجازاتی را تعیین نموده است. واژه توهین در لغت به معنی خوار و خفیف کردن می باشد. جرم توهین مطابق با تعاریف مندرج در قانون مجازات اسلامی، عبارت است از هر گفتار، رفتار، عمل یا نوشتاری که به نحوی موجب ضعیف کردن حیثیت کسی در منظر افراد متعارف و معمولی جامعه شود. در این جرم صِرف توهین نمودن به افراد کافی است حتی اگر نتیجه مورد نظر مجرم نیز محقق نگردد. جرم توهین به دو دسته توهین ساده و توهین مشدد تقسیم می گردد که در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در ارتباط با جرم توهین مشدد پرداخته شود. 

مطلب مرتبط: جرم توهین به اشخاص عادی (توهین ساده)

توهین مشدد

گاهی اوقات ممکن است که مجازات جرم توهین، بنا به عللی از قبیل سمت مخاطب، قداست طرف توهین، سن یا جنسیت او و ... تشدید گردد. در خصوص مجازات های تعیین گردیده برای این قبیل جرائم، لازم به توضیح است که بموجب تبصره ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ (اصلاحی بموجب ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹) حداقل و حداکثر مجازات های حبس تعزیری درجه ۴ تا درجه ۸ مقرر در قانون برای جرائم قابل گذشت به نصف تقلیل یافته است. پر واضح است که مفاد این تبصره در خصوص حبس های تعزیری درجه ۱ تا ۳ و هم چنین جرائم غیرقابل گذشت اعمال نمی گردد. جرم توهین به رهبری نیز که از زمره جرائم غیرقابل گذشت می باشد، توهین مشدد می باشد.

مطلب مرتبط: توهین مشدد به اعتبار وسیله ارتکاب چیست؟

اقسام توهین مشدد کدامند؟

الف) توهین مشدد به دلیل مقام مخاطب 

گاهی اوقات ممکن است که توهین به افراد بنا به سمت و جایگاه شغلی آنان صورت بگیرد که عبارتند از:

۱) توهین به مقام رهبری فعلی یا قبلی. ماده ۵۱۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) در این خصوص بیان نموده است:

«هر کس به حضرت امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی رضوان الله علیه و مقام معظم رهبری به نحوی از انحاء اهانت نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.»

جهت تحقق ماده فوق، توهین به هر نحوی که صورت بگیرد، اعم از گفتار، اشاره و ... کفایت می نماید هم چنین تفاوتی نمی نماید که این توهین، در حال انجام وظیفه بوده باشد یا به سبب انجام وظیفه و یا بنا به انگیزه های کاملا شخصی و ... .

۲) توهین به کارکنان دولتی 

منظور از کارکنان دولتی، اشخاصی اعم از هر یک از روسای سه قوه یا هر یک از نمایندگان مجلس و ... می باشند، که توهین به این افراد در زمره توهین مشدد محسوب و مستوجب مجازات خواهد بود. ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) در این خصوص بیان نموده است:

«(اصلاحی 1403/3/30)- هر کس با توجه به سمت، یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به چهل و پنج روز تا سه ماه حبس و یا تا (74) ضربه شلاق و یا شش میلیون و ششصد هزار (6,600,000) تا هشتاد و دو میلیون و پانصد هزار (82,500,000) ریال جزای نقدی محکوم می شود.»

نکته قابل توجه در خصوص ماده فوق آنست که افراد مذکور در این ماده، می بایست متصدی اعمال حاکمیتی دولت باشند منظور انجام اعمالی است که دولت به جهت برخورداری از قدرت عمومی و در راستای اعمال قدرت انجام می دهد. توضیح دیگر آنکه جهت تحقق این ماده لازم است که اولاً شخص توهین کننده به مقام و سمت مخاطب خویش آگاهی داشته باشد. ثانیاً این توهین می بایست در حال انجام وظیفه یا به سبب آن باشد. تحقق یکی از دو شرط گفته شده کفایت می نماید.

مطلب مرتبط: مرجع صالح جهت رسیدگی به جرم توهین کدام است؟

۳) توهین به مقامات سیاسی خارجی 

در ارتباط با جرم توهین به مقامات سیاسی خارجی نیز در قانون مجازات اسلامی مطابق با ماده ۵۱۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) بدین نحو تعیین تکلیف گردیده است:

«هر کس علناً نسبت به رئیس کشور خارجی یا نماینده سیاسی آن که در قلمرو خاک ایران وارد شده است توهین نماید به یک تا سه ماه حبس محکوم می شود مشروط به اینکه در آن کشور نیز در مورد مذکور نسبت به ایران معامله متقابل بشود.

تبصره- اعمال مواد این فصل منوط به تقاضای دولت مربوطه یا نماینده سیاسی آن دولت یا مطالبه مجنی‌علیه یا ولی او است و در صورت استرداد تقاضا تعقیب جزائی نیز موقوف خواهد شد.»

منظور مقنن از رییس کشور خارجی، شخص اول آن کشور می باشد که معمولاً مطابق با قانون اساسی آن مشخص می گردد. این شخص اعم از رهبر، رییس جمهور، ملکه و ... می باشد. منظور از نماینده سیاسی نیز رییس هیات نمایندگی آن کشور در ایران می باشد. جهت تحقق ماده فوق وجود سه شرط ذیل لازم و ضروری می باشد:

*توهین می بایست علنی بوده و شخص توهین کننده به سمت مخاطب آگاه باشد.

*اعمال مجازات در این ماده، منوط به عمل متقابل می باشد این امر بدان معنا می باشد که در قانون آن کشور نیز جرم خاص مشابهی پیش بینی شده باشد و در رویه نیز نسبت به توهین به رییس یا نماینده سیاسی ایران، اعمال مجازات صورت بگیرد.

*اعمال مجازات منوط به تقاضای آن دولت یا نماینده سیاسی آن دولت می باشد.

مطلب مرتبط: توهین ارتجالی به چه معناست؟

ب) توهین به صاحبان حرفه و مشاغل خاص 

قانونگذار در خصوص صاحبان برخی از حرفه ها و مشاغل خاصی مقرراتی را تدوین نموده است که بموجب آن اگر کسی به آن افراد در حین انجام وظیفه یا به سبب آن، توهین نماید، به مجازات محکوم خواهد گردید بطور مثال بموجب ماده 20 لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری «هر کس نسبت به وکیل دادگستری در حین انجام وظیفه وکالتی یا به سبب آن توهین نماید به حبس تادیبی از پانزده روز الی سه ماه محکوم خواهد گردید.»

ج) توهین به افراد بر حسب جنسیت یا سن آنها

در پاره ای از موارد، قانونگذار شرایطی را در نظر نموده که بموجب آن زن بودن یا صغیر بودن قربانی جرم توهین، موجب تشدید مجازات توهین کننده خواهد بود. ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) در این خصوص چنین مقرر نموده است:

«هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید به حبس از دو تا شش ماه و تا (74) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»

منظور مقنن از اطفال در این ماده، کسانی اند که هنوز به سن بلوغ شرعی نرسیده اند. هم چنین منظور از معابر، محل های رفت و آمد در داخل یا خارج از شهر می باشد و منظور از اماکن عمومی کلیه مکان هایی است که حضور اشخاص یا رفت و آمد در آن برای عموم مردم آزاد باشد.

د) توهین به سبب قداست طرف توهین

مطابق با قوانین و مقررات موجود، بالاخص ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده)، هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت نماید اگر مشمول حکم‌ ساب‌النبی باشد اعدام می شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.

منظور از ائمه طاهرین، دوازده امام معصوم می باشند. منظور از مقدسات اسلام، در وهله اول خداوند متعال و بعد از آن همه مکان ها، اشیاء و افرادی اند که مطابق با موازین اسلامی، مقدس و قابل احترام می باشند.