توهین ارتجالی به چه معناست؟

توهین ارتجالی

جرم توهین در زمره یکی از جرائم علیه حیثیت معنوی اشخاص می باشد که مقنن در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازاتی در نظر گرفته است. واژه توهین در لغت بمعنای ضعیف کردن و خوار و خفیف کردن می باشد. فی الواقع توهین عبارت است از ارتکاب هر گفتار، رفتار، عمل یا نوشتاری که به نحوی موجب ضعیف کردن حیثیت کسی در منظر افراد متعارف و معمولی جامعه گردد. گاهی اوقات ممکن است که کسانی توهین دیگران را با توهین متقابلی پاسخ دهند، به آن توهین ارتجالی گفته می شود. در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در ارتباط با توهین ارتجالی و عدم لزوم ارتجالی بودن توهین پرداخته شود.

مطلب مرتبط: جرم توهین به اشخاص عادی (توهین ساده)

عدم لزوم ارتجالی بودن توهین 

در گذشته و در قوانینی که پیش از انقلاب وجود داشت، قانونگذار اعتقاد بر این امر داشت که توهین می بایست ارتجالی یا ابتدایی باشد. این امر بدان معنا بود که افرادی که توهین دیگران را با توهین متقابلی پاسخ می دادند، مرتکب جرمی نمی شدند. اما در حال حاضر با توجه به تصریح نگردیدن چنین موردی در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی و هم چنین سایر مواد، دلیلی بر لزوم ارتجالی بودن توهین وجود ندارد یعنی آنکه اگر کسی به دیگری توهین کند و توهین شونده در پاسخ توهین طرف مقابل، به او توهین نماید، این امر موجب سلب وصف مجرمانه نمی گردد و عمل هر دو طرف، جرم محسوب و تعیین مجازات می گردد مگر آنکه اقدامات فرد توهین شونده به صورتی باشد که بتوان آن را مصداق دفاع مشروع دانست. نکته مهم آنکه اگر رفتار مرتکب دوم (توهین شونده) تحت اوضاع و احوال خاصی مانند رفتار و گفتار بزه دیده، صورت گرفته باشد، این امر مطابق با بند پ ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی، یکی از جهات مخففه مجازات خواهد بود. اما اگر او در جواب فحاشی فرد دیگر، کلماتی از قبیل خودتی و یا ... را بکار ببرد، در چنین حالتی او مرتکب جرم توهین نشده است.

لازم به توضیح است که در مورد جرم قذف که یک توهین یا افترای خاص است، قذف دو نفر توسط یکدیگر، صرفاً باعث سقوط حد بدلیل ایجاد شبهه می شود اما هر دو فرد، تعزیر می گردند. بند ث ماده ۲۶۱ قانون مجازات اسلامی در این ارتباط بیان داشته است:

«در موارد زیر حد قذف در هر مرحله از مراحل تعقیب، رسیدگی و اجراء ساقط می شود:

ث- هرگاه دو نفر یکدیگر را قذف کنند، خواه قذف آنها همانند، خواه مختلف باشد.

تبصره- مجازات مرتکبان در بند (ث)، سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش است.»