قرار بایگانی پرونده چیست؟ شرایط صدور آن کدام است؟

قرار بایگانی پرونده

مطابق با مندرجات موجود در قانون آیین دادرسی کیفری، قانونگذار تمهیدات و نهادهایی را پیش‌بینی نموده است تا به موجب آن، ضمن تعقیب جرائم و تحقق عدالت ‌و هم‌چنین حفظ نظم عمومی، این امکان وجود داشته باشد تا به‌ منظور جلوگیری از اطاله دادرسی، تراکم پرونده‌ها و تعقیب‌های غیرضروری، مقام رسیدگی‌کننده به دعوا بتواند، به تعقیب کیفری در مراحل مقدماتی خاتمه دهد. یکی از این نهادها، «قرار بایگانی پرونده» است که در شرایط خاص و با رعایت ضوابط قانونی صادر می‌شود. به دلالت ماده 80 قانون آیین دادرسی کیفری، در جرائم تعزیری درجه هفت و هشت، در صورت نبودن شاکی و یا اعلام گذشت وی و در صورت فقدان سابقه محکومیت مؤثر کیفری، می‌توان پس از تفهیم اتهام به متهم فقط برای یک مرتبه از تعقیب وی خودداری و قرار بایگانی پرونده را صادر نمود. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص قرار بایگانی پرونده و شرایط صدور آن پرداخته شود.

مطلب مرتبط: نمونه قرار بایگانی پرونده در دادگاه

شرایط صدور قرار بایگانی پرونده

همانگونه که در ابتدای مقاله بیان گردید، امکان صدور قرار بایگانی پرونده در جرائم تعزیری درجه هفت و هشت، توسط قانونگذار پیش‌بینی شده است. قرار بایگانی پرونده در زمره قرارهای نهایی می‌باشد که با صدور آن رسیدگی به پرونده به صورت کامل مختومه گردیده و با قطعیت آن، دیگر امکان تعقیب مجدد متهم وجود ندارد. نکته مهم و قابل توجه آن است که صدور قرار بایگانی پرونده در مورد هر شخصی فقط برای یک مرتبه امکان‌پذیر است. بنابر مندرجات موجود در ماده 80 قانون آیین دادرسی کیفری جهت صدور قرار بایگانی پرونده جمع شرایط ذیل لازم و ضروری است:

نخست آنکه جرم ارتکابی می‌بایست در زمره تعزیرات درجه هفت یا هشت باشد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که جرائم تعزیری درجه هفت و هشت، مستقیماً در دادگاه مطرح می‌شوند بنابراین مرجع صدور قرار بایگانی پرونده، قاضی دادگاه است (دادستان اختیار صدور قرار بایگانی پرونده را ندارد) و اعتراض به این قرار در صلاحیت دادگاه تجدیدنظر استان خواهد بود. (مستند به ماده 340 قانون آیین دادرسی کیفری و بند 10 ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402)

دوم آنکه جهت صدور قرار بایگانی پرونده لازم است که یا شاکی وجود نداشته باشد و یا آنکه اعلام گذشت نموده باشد فلذا صدور قرار بایگانی پرونده فقط در خصوص جرائم غیرقابل گذشت امکان دارد چراکه در جرائم قابل گذشت با اعلام گذشت شاکی، قرار موقوفی تعقیب صادر می‌شود و دیگر نیازی به صدور قرار بایگانی پرونده وجود ندارد.

سوم آنکه جهت صدور قرار بایگانی پرونده لازم است که متهم دارای سابقه محکومیت مؤثر کیفری نباشد. منظور از محکومیت‌های موثر کیفری، محکومیت‌هایی می‌باشند که به موجب آنها مرتکب جرم برای مدت معینی از حقوق اجتماعی محروم می‌شود. (به دلالت ماده 25 قانون مجازات اسلامی)

چهارم آنکه جهت صدور قرار بایگانی پرونده حتماً می‌بایست تفهیم اتهام به متهم صورت گرفته باشد بنابراین با توجه به درج صریح این موضوع در ماده 80 قانون آیین دادرسی کیفری، امکان صدور قرار بایگانی پرونده به صورت غیابی وجود ندارد.

شایان ذکر است که در صورت وجود تمامی شرایط فوق‌الذکر، دادگاه ضمن صدور قرار بایگانی پرونده در صورت ضرورت از متهم، التزام کتبی مبنی بر عدم تکرار جرم و تعهد به پایبندی به قانون، اخذ می‌نماید. (صدور قرار تامین کیفری در این خصوص موضوعیت ندارد.)

بیشتر بخوانید: قرار ترک تعقیب چیست؟ شرایط صدور آن کدام است؟

نحوه اعتراض به صدور قرار بایگانی پرونده

به دلالت قسمت اخیر ماده 80 قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره آن، قرار بایگانی پرونده ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان می‌باشد. در ارتباط با افرادی که دارای حق اعتراض نسبت به صدور قرار بایگانی پرونده می‌باشند، می‌بایست بیان گردد که شاکی، متهم، وکلای آنان و دادستان می‌توانند نسبت به این قرار اعتراض نمایند. گاهی اوقات ممکن است که شاکی صراحتاً اعلام گذشت ننموده باشد و قاضی دادگاه، اشتباهاً چنین برداشتی کرده باشد یا آنکه چه بسا ممکن است که اساساً متهم خود را بی‌گناه دانسته و به این قرار اعتراض نموده تا بی‌گناهی خود را ثابت نماید.

امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.