قرار ترک تعقیب چیست؟ شرایط صدور آن کدام است؟

مفهوم قرار ترک تعقیب

مطابق با موازین و مقررات قانونی موجود، بالاخص ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری، در کلیه جرائم قابل گذشت، این امکان برای شاکی دعوا وجود دارد تا پیش از صدور کیفرخواست، تقاضای ترک تعقیب نماید. شاکی این حق قانونی را خواهد داشت که تعقیب مجدد متهم را فقط برای یک مرتبه ظرف یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب درخواست نماید. فلذا قرار ترک تعقیب (ترک محاکمه) در زمره قرارهایی است که در دادسرا صادر می‌گردد و به طور معمول زمانی اتفاق می‌افتد که میان شاکی و متهم توافقاتی من‌باب رفع ضرر از شاکی، صورت می‌گیرد تا بر مبنای آن تعقیب متهم تا یک سال متوقف شود. اما چنان‌چه متهم به تعهد خود در ظرف یک سال، عمل ننماید، شاکی می‌تواند فقط برای یک مرتبه دیگر، تقاضای تعقیب مجدد متهم را مطرح نماید. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص قرار ترک تعقیب و شرایط صدور آن پرداخته شود.

بیشتر بخوانید: قرار تعلیق تعقیب چیست؟ شرایط صدور آن کدام است؟

شرایط صدور قرار ترک تعقیب

همانگونه که در ابتدای مقاله عرض گردید، در کلیه جرائم قابل گذشت (به صراحت تبصره 1 ماده 100 قانون مجازات اسلامی، جرم قابل گذشت به جرمی گفته می‌شود که تا زمانی که شاکی شکایت خود را مطرح ننماید به جریان نمی‌افتد و با اعلام گذشت او تعقیب و اجرای مجازات موقوف می‌گردد.) می‌توان تقاضای ترک تعقیب را در دادسرا (پیش از ارسال پرونده به دادگاه و‌ پیش از صدور کیفرخواست) مطرح نمود. این امر بدان معنا می‌باشد که صدور قرار ترک تعقیب فقط در مرحله تحقیقات مقدماتی امکان‌پذیر است و اگر قرار جلب به دادرسی (قرار مجرمیت) صادر شود و پرونده به دادگاه کیفری ارسال شود، امکان صدور قرار ترک تعقیب وجود نخواهد داشت. نکته مهم و‌ قابل توجه آن است که صدور قرار ترک تعقیب در زمره اختیارات دادستان بوده و به هیچ وجه از سوی هیچ‌یک از طرفین دعوا (اعم از شاکی یا متهم) قابل اعتراض نمی‌باشد فلذا قرار ترک تعقیب در زمره قرارهای قطعی و غیرقابل گذشت به شمار می‌رود. (به دلالت ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری)

مطلب مرتبط: قرار تعویق صدور حکم به چه معناست؟

نکات مهم در صدور قرار ترک تعقیب

1- در جرائمی مانند جرائم اطفال و افراد کمتر از 18 سال که پرونده مستقیماً به دادگاه ارسال می‌شود و در دادسرا تحقیقات مقدماتی انجام نمی‌شود، می‌توان از قاضی دادگاه کیفری، تقاضای صدور قرار ترک محاکمه را نمود و او با توجه به موجود بودن شرایط در ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری اقدام به صدور قرار، می‌نماید.

2- با صدور قرار ترک تعقیب، چنانچه متهم در زندان باشد، فوراً آزاد می‌شود و اگر متهم با قرار وثیقه، آزاد باشد، وثیقه او نیز آزاد خواهد شد. با صدور قرار ترک تعقیب، اگر اموالی از متهم توقیف شده باشد، آن اموال نیز آزاد می‌شوند.

3- در تمامی جرائم قابل گذشت اگر شاکی در هر مرحله از دادرسی، اعلام گذشت نماید، قرار موقوفی تعقیب صادر می‌گردد اما اگر وی پیش از صدور کیفرخواست، تقاضای ترک تعقیب را مطرح نماید، قرار ترک تعقیب صادر خواهد شد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که صدور قرار موقوفی تعقیب از سوی هر یک از مقامات قضایی دادسرا یا دادگاه امکان‌پذیر است اما صدور قرار ترک تعقیب، فقط از سوی دادستان ممکن می‌باشد.

4- گذشت قابل عدول نیست و برای مثال اگر اولیای دم پس از گذشت، اقدام به قصاص قاتل نمایند، خود قصاص می‌شوند، اما از متن ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری چنین بر می‌آید که تقاضای ترک تعقیب قابل عدول است و شاکی برای یک مرتبه دیگر می‌تواند با رعایت شرایط ماده، تقاضای تعقیب متهم را مطرح نماید. شایان ذکر است که گذشت در هر مرحله از دادرسی و تقاضای ترک تعقیب تنها تا پیش از صدور کیفرخواست امکان‌پذیر است و چنانچه شاکی پس از آن، از شکایت خود صرف‌نظر کند باید برای متهم قرار موقوفی تعقیب صادر شود.

5- قرار ترک تعقیب از سوی مقام تعقیب یعنی دادستان صادر می‌شود. البته صدور قرار ترک تعقیب از سوی جانشین او یعنی معاون دادستان یا دادیار نیز بلامانع است ولیکن بازپرس و قاضی دادگاه (در مورد پرونده‌هایی که مستقیماً در دادگاه مطرح می‌شوند) فاقد چنین حقی هستند و در صورتی که حین تحقیقات، شاکی تقاضای ترک تعقیب بنماید، مقامات مزبور موظف‌اند مراتب را برای صدور قرار ترک تعقیب به اطلاع دادستان برسانند.

6- با صدور قرار ترک تعقیب، پرونده به طور موقت مختومه می‌گردد فلذا از قرار تامین کیفری و نظارت قضایی نیز رفع اثر خواهد شد (به دلالت ماده 251 قانون آیین دادرسی کیفری). در صورت درخواست شاکی دائر بر تعقیب مجدد متهم، می‌بایست برای متهم مجدداً قرار تامین کیفری صادر گردد. (مطابق با نظریه مشورتی شماره ۷/۹۹/۱۵۶۳ مورخ ۲۴-۱۰-۱۳۹۹ صادره از اداره حقوقی قوه قضاییه)

7- قرار ترک تعقیب، دارای اعتبار امر مختومه نمی‌باشد چراکه تا پیش از پایان مهلت یک ساله، پرونده در جریان خواهد بود بنابراین جهت طرح تقاضای تعقیب مجدد متهم مجدداً نیازی به طرح شکایت، ابطال تمبر هزینه دادرسی، تفهیم اتهام و ... نخواهد بود.

امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.