آیا طرح دعوای متقابل در مرحله تجدیدنظر امکان پذیر است؟

مفهوم دعوای متقابل

در دعوای متقابل، خوانده به منظور پاسخگویی به ماهیت دعوا، دعوای جداگانه ای مطرح می کند که این امر را گاهی به منظور پاسخ دهی به دعوای خواهان انجام میدهد و گاهی قصد دارد علاوه بر رد دعوای اصلی از دادگاه چیزی مطالبه نماید. در این مقاله به بررسی امکان طرح دعوای متقابل در مرحله تجدیدنظر می پردازیم.

مطلب مرتبط: نحوه طرح دعوای متقابل

طرح دعوای متقابل در مرحله تجدیدنظر

درباره اینکه آیا تجدیدنظر خوانده نیز میتواند در مرحله تجدیدنظر و در مقام دفاع، اقدام به طرح دعوای متقابل نماید، تردید وجود دارد. اکثر حقوقدانان بر این نظر عقیده دارند که برای از بین بردن این تردید میتوان اینگونه بیان نمود که به جهت آنکه دعوای جلب ثالث از حیث مهلت مانند دعوای متقابل می باشد و بدان شباهت دارد و قانونگذار در ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی امکان طرح دعوای جلب ثالث را در مرحله تجدیدنظر بیان نموده است، بنابراین شاید بتوان اینگونه نتیجه گیری نمود که طرح دعوای متقابل در مرحله تجدیدنظر نیز امکان پذیر باشد. همچنین با توجه به ماده 356 قانون آیین دادرسی مدنی که بیان داشته است:

"مقرراتی که در دادرسی بدوی رعایت می شود در مرحله تجدیدنظر نیز جاری است مگر اینکه به موجب قانون ترتیب دیگری مقرر شده باشد."

میتوان اینگونه استنباط نمود که سکوت قانونگذار در مورد امکان طرح دعوای متقابل در مرحله تجدیدنظر، نشان از امکان طرح این دعوا را در این مرحله دارد. در صورت مورد قبول بودن این نظریه، میتوان اینگونه عنوان نمود که درباره مهلت طرح دعوای متقابل توسط تجدیدنظر خوانده در مرحله تجدیدنظر، می بایست او طی مهلت ده روزه ارسال کتبی به دادخواست تجدیدنظر خواه، دعوای متقابل را مطرح نماید. (ماده 346 قانون آیین دادرسی مدنی)

مطلب مرتبط: تهاتر به چه معناست؟

دعوای متقابل و ادعای فسخ، صلح یا رد خواسته

در صورتی که دعوایی بر علیه فردی اقامه گردد و او در مقام خوانده دعوا، مدعی فسخ یا صلح در مورد موضوع دعوا باشد، مطابق با قانون، می بایست ادعای خود را در قالب طرح دعوای متقابل در دادگاه مطرح نماید البته به شرط آنکه با دعوای خواهان دارای ارتباط کامل باشد.

مستندات قانونی مرتبط با موضوع دعوای متقابل در مرحله تجدیدنظر

ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی

هر یک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند، می تواند تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز پس از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب او را بنماید، چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدیدنظر.

ماده ۱۴۲ قانون آیین دادرسی مدنی

دعوای متقابل به موجب دادخواست اقامه می شود، لیکن دعاوی تهاتر، صلح، فسخ، رد خواسته و امثال آن که برای دفاع از دعوای اصلی اظهار می شود، دعوای متقابل محسوب نمی شود و نیاز به تقدیم دادخواست جداگانه ندارد.

ماده ۳۴۶ قانون آیین دادرسی مدنی

مدیر دفتر دادگاه بدوی ظرف دو روز از تاریخ وصول دادخواست و ضمائم آن و یا پس از رفع نقص، یک نسخه از دادخواست و پیوست های آن را برای طرف دعوا می فرستد که ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ پاسخ دهد، پس از انقضای مهلت یاد شده اعم از اینکه پاسخی رسیده یا نرسیده باشد، پرونده را به مرجع تجدیدنظر می فرستد.

صورتجلسه نشست قضائی استان مازندران/ شهر رامسر مورخ ۱۳۸۵/۰۹/۱۲

چنانچه خوانده در جلسه اول (مرحله بدوی) دادخواست تقابل ندهد آیا در مرحله تجدیدنظر همراه با دادخواست اعتراض می تواند دادخواست تقابل بدهد در صورت طرح دعوای تقابل همزمان با دادخواست اعتراض مرجع رسیدگی به دعوای تقابل کجاست؟

نظر هیئت عالی

مطابق مقررات ماده 143 قانون آیین دادرسی دادگاه ها در امور مدنی مصوب 1379 دادخواست دعوای متقابل باید تا پایان اولین جلسه دادرسی تقدیم شود. طرح دادخواست متقاضی بعد از جلسه اول مرحله نخستین دادرسی، دادخواست اصلی علی حده تلقی می شود و مورد رسیدگی قرار می گیرد. در فرض سؤال چنان چه محکوم علیه همراه با دادخواست تجدیدنظر، دادخواست تقابلی نیز تقدیم کرده باشد، دادگاه دادخواست تقابل را تفکیک نموده، پرونده تجدیدنظر خواهی را پس از تکمیل و با تبادل لوایح به مرجع تجدیدنظر ارسال می کند و به دعوای متقابل به عنوان دادخواست اصلی رسیدگی نخستین خواهد کرد.

نظر اتفاقی

امکان طرح دادخواست تقابل وجود دارد و در صورت طرح دادخواست تقابل و تجدیدنظر هم زمان بدواً در محکمه بدوی در خصوص دادخواست تقابل اظهارنظر می شود و متعاقباً به دادگاه تجدیدنظر ارسال می شود.