جرم تخریب چیست؟ شرایط لازم جهت تحقق آن کدام است؟

جرم تخریب چیست؟

تخریب در لغت بمعنای خراب کردن و نابود کردن می باشد. در اصطلاح حقوقی، جرم تخریب بمعنای نابود کردن یا وارد نمودن خسارت به صورت عمدی، به مال متعلق به غیر می باشد. این جرم در زمره جرائم علیه اموال و مالکیت قلمداد می گردد. در تحقق جرم تخریب نیز همانند سایر جرائم وجود سه عنصر قانونی، مادی (نابود کردن و ایراد خسارت) و معنوی (عمدی بودن عمل ارتکابی) لازم و ضروری می باشد. در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در خصوص جرم تخریب و شرایط لازم جهت تحقق این جرم پرداخته شود.

بیشتر بخوانید: صلاحیت دادگاه کیفری دو در رسیدگی به جرائم

نکات مهم در خصوص جرم تخریب

1- عمل مرتکب جرم تخریب، یک رفتار فیزیکی می باشد که انجام این رفتار بانضمام تعلق مال به غیر و مال بودن آنجه که بدان خسارت وارد شده یا نابود شده، جزء شرایط لازم جهت تحقق این جرم می باشند. (خسارت وارد کردن به مال به معنای صدمه زدن به مال بدون از بین بردن آن است مانند پاره کردن کتاب اما نابود کردن یک مال، یعنی از بین بردن کلی مال مانند سوزاندن کتاب) 

مساله مهم قابل توجه آن است که بسته به ماهیت و ذات هر مال، نابود کردن و خسارت زدن هم متفاوت خواهد بود. بطور مثال یک لباس با رنگ پاشیدن بر روی آن، صدمه می بیند اما رنگ پاشیدن روی یک تیرآهن، صدمه محسوب نمی شود. رفتار فیزیکی در عنصر مادی جرم تخریب، یک فعل مثبت می باشد اما انجام ترک فعل در این جرم، هر چند بسیار بعید است اما غیرممکن نیست مانند باغبانی که تعمداً با آبیاری ننمودن درختان، باعث خشک شدن آنها شود. در ارتباط با مصداق تحقق بزه تخریب، شعبه 58 دادگاه تجدیدنظر استان تهران طی دادنامه شماره 9409982883701903 مورخه 19-08-1395 بیان داشته است: «پاره نمودن اوراق دادخواست متعلق به دیگری، مصداق بزه تخریب است.»

2- جرم تخریب لزوماً می بایست بر روی مال صورت بگیرد یعنی هر چیزی که قابل داد و ستد بوده و ارزش اقتصادی داشته باشد مانند خودرو، میز، خانه و‌ ... حال اگر کسی مواد مخدر متعلق به دیگری را از بین ببرد، اقدام او مشمول جرم تخریب نمی شود. نکته دیگر آنکه خسارت وارد گردیده به مال، لزوماً نمی بایست ملموس و قابل مشاهده باشد. حتی اگر خسارت وارده در ظاهر قابل مشاهده هم نباشد، باز مرتکب تحت عنوان جرم تخریب، قابل تعقیب خواهد بود. مضاف بر آنکه حتی اگر در اثر عمل ارتکابی از سوی مرتکب، بخشی از مال هم نابود شود یا صدمه ببیند، نیز جهت تحقق جرم تخریب کفایت می کند بنابراین نابود شدن تمام مال موضوع جرم، ضرورت ندارد.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که اگر هیچ خسارت فیزیکی به مال وارد نشود، جرم تخریب محقق نگردیده است. بطور مثال صرف باز کردن درب خودرو بدون اینکه آسیبی به قفل آن وارد شود، اساساً تخریب نخواهد بود.

3- گاهی اوقات ممکن است که خسارت وارده در جرم تخریب بصورت غیرمستقیم باشد بطور مثال باغبان با قطع آبی که بر روی گل ها پاشیده می شود، باعث خشک شدن آنها بشود. در اینگونه اعمال ارتکابی، احراز رابطه سببیت بسیار ضروری است یعنی آنکه میان عمل ارتکابی مرتکب و خسارت دیدن مال، می بایست ارتباطی وجود داشته باشد به بیانی دیگر خسارت وارده می بایست ناشی از رفتار مرتکب باشد.

4- مالی که موضوع جرم تخریب است باید متعلق به غیر باشد فی الواقع اگر کسی مال متعلق به خودش را نابود کند، مرتکب جرم تخریب نشده است. آگاهی مرتکب نسبت به متعلق بودن مال مورد تخریب به دیگری، ضروری است. حال اگر مرتکب در مالی با فرد دیگری شریک باشد و اقدام به نابود کردن مال یا ورود صدمه به آن، نماید، عمل وی در صورتی که به قصد ورود ضرر به دیگر شریک و همراه با سوء نیت باشد، تحت عنوان تخریب، قابل تعقیب و مجازات خواهد بود.

5- یکی از شروط مهم جهت تحقق جرم تخریب، لزوم تقارن دو‌ عنصر مادی و معنوی این جرم می باشد. یعنی این دو عنصر می بایست در برهه ای از زمان، تحقق خارجی پیدا کنند. مضاف بر آنکه این دو عنصر حتما می بایست مربوط به یک جرم واحد باشند. بطور مثال اگر کسی ظرف متعلق به دیگری را به قصد شکستن ظرف، به سوی او‌ پرتاب کند اما با انجام این کار، فرد مضروب شود اما ظرف شکسته نشود این اقدام، جرم تخریب نخواهد بود.

6- جهت تحقق جرم تخریب، هیچ ضرورتی وجود ندارد که قصد و نیت مرتکب، نابود کردن و خسارت وارد کردن نسبت به همان مالی باشد که نابود شده یا خسارت دیده است بطور مثال فردی با هدف شکستن تلفن همراه دیگری، تلفن را به شیشه خودروی او می کوبد اما شیشه خودرو شکسته می شود و تلفن آسیبی نمی بیند در این حالت نیز باز جرم تخریب رخ داده است.

7- مجازات جرم تخریب مستند به ماده 677 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) با آخرین اصلاحات آن (اصلاحی 30-03-1403)، حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و در صورتی که میزان خسارت ‌وارده سیصد و سی میلیون (330,000,000) ریال یا کمتر باشد به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت ‌وارده، می باشد.