نکات حقوقی در ارتباط با خواستگاری

خواستگاری چیست؟

در گذشته های دور معمولا رسم بر این بود که بعد از اینکه پسر خانواده موقعیت مناسبی را پیدا می کرد، خانواده او دختری را برای او انتخاب می نمودند و بعد از طی رسوم خاص به خواستگاری دخنر مورد نظر می رفتند و گاهی اوقات پیش می آمد که دختر و پسر تا لحظه عقد یکدیگر را ملاقات نمی کردند. اما در حال حاضر مدت هاست که این گونه ازدواج کردن ها دیگر مرسوم نیست و دیگر کمتر کسی راضی می شود که با این روش ازدواج نماید.

البته ناگفته نماند که هنوز هم بعضی از خانواده ها بر اساس معیارهایی که فرزندشان تعیین می کند برای او به خواستگاری می روند اما دیگر مثل این نیست که دختر و پسر تا سفره عقد یکدیگر را نبینند و حتما جلسه خواستگاری برگزار میشود و دختر و پسر و خانواده ها با یکدیگر آشنا می شوند.

اما به هر ترتیب خواستگاری به هر روشی که انجام گیرد، به معنای درخواست پسر از دختر جهت تشکیل زندگی مشترک می باشد و در همه نقاط دنیا این امر با آداب و رسوم خاص خود انجام می گیرد.

مهم ترین مساله در خواستگاری و تشکیل زندگی مشترک، انتخابی آگاهانه است چرا که اگر طرفین از یکدیگر شناخت کافی نداشته باشند، ممکن است زندگی آنان دچار لطمات و شکست های متعددی گردد بنابراین توصیه میگردد که حتما با آگاهی و شناخت متقابل این امر مقدس صورت پذیرد.

هر یک از دختر و پسر باید بدانند که از همسر آینده خود چه توقعات و انتظاراتی دارند و می بایست تمامی نکات لازم در زمینه تناسب سطح فرهنگی، مذهبی، اقتصادی، اخلاقی، تحصیلات، فاصله سنی و ... مدنظر آنان قرار گیرد.

در ذیل به چند نکته مهم در مورد خواستگاری از منظر حقوقی اشاره می گردد:

* در ارتباط با خواستگاری کردن از خانم ها، با استناد به قانون باید اینگونه بیان نمود که از هر زنی نمیتوان خواستگاری کرد و می بایست خانم، یک ویژگی هایی را داشته باشد. بر همین اساس ماده ١٠٣٤ قانون مدنی بیان نموده است: "هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد میتوان خواستگاری نمود." مطابق با ماده فوق الذکر مشخص می گردد که خواستگاری از برخی زنان محدودیت دارد و نباید انجام شود بطور مثالی خواستگاری کردن از بعضی از زنان حرام است مانند خاله یا عمه و ... .

هم چنین اگر زنی در عده طلاق یا عده وفات باشد، در این مدت خواستگاری کردن از او جایز نیست و می بایست بعد از این مدت انجام گیرد.

بنابراین از کسی که ازدواج با او صحیح و شرعی و قانونی نیست، نباید و نمیتوان خواستگاری کرد.

* خواستگاری کردن و انجام مقدمات ازدواج هیچگونه تعهدی را برای طرفین ایجاد نمی نماید و هر یک از طرفین هر زمان که بخواهند می توانند خواستگاری را بهم بزنند و طرف مقابل نمیتواند دیگری را مجبور به ازدواج با او نماید، تنها در یک صورت است که دختر و پسر نسبت به یکدیگر متعهد میشوند و آن هم زمانی است که خطبه عقد بین طرفین جاری می گردد. اما اگر ثابت شود که یکی از طرفین به قصد فریب و وارد نمودن صدمه و خسارت به دیگری به او قول ازدواج داده، میتوات سوء نیت او را اثبات و مطالبه خسارت نمود.

* بعد از انجام مرحله خواستگاری در صورتیکه طرفین هر دو راضی به ازدواج بوده و نظرشان مثبت باشد، با یکدیگر نامزد میشوند و به اصطلاح دوران نامزدی را طی میکنند اما در دوره نامزدی هیچ سندی بین طرفین تنظیم نمی شود.

معمولا در این دوران رسم بر این است که هر دو خانواده هدایایی را به طرف دیگر به مناسبت های مختلف، تقدیم می کنند، بطور کلی اگر به هر دلیلی نامزدی بهم بخورد، اگر عین هدایا موجود باشد، میتوان همان را پس گرفت اما اگر عین آن به هر دلیلی وجود نداشته باشد، باید پول آن پرداخته شود (در اینصورت فقط میتوان پول هدایای مصرف نشدنی مانند طلا را پس گرفت، پول هدایای مصرف شدنی مانند عطر با ادکلن را نمیتوان مطالبه کرد) به جز اینکه طرف در حفظ و نگهداری از آن هدیه کوتاهی نکرده باشد و بدون تقصیر او از بین رفته باشد.

ناگفته نماند که اگر نامزدی بدلیل فوت یکی از طرفین بهم بخورد، نمیتوان هدایا را مطالبه نمود.

* اگر یکی از طرفین جشن نامزدی بگیرد و متحمل هزینه گردد، در صورت بهم خوردن نامزدی میتوان از طرف مقابل مطالبه خسارت نمود.

مستندات قانونی مرتبط

صورتجلسه نشست قضائی استان سمنان/ شهر شاهرود مورخ ۱۳۹۷/۰۳/۲۷ در دعاوی استرداد طلاجات، ساعت و حلقه نامزدی پس از وقوع عقد نکاح، آیا خواسته در صلاحیت دادگاه خانواده است یا محاکم و یا شورای حل اختلاف؟ 2 - آیا زوجه می تواند حسب ماده 12 قانون حمایت خانواده در محل اقامت خود طرح دعوی نماید؟ 3- چنانچه فاکتور طلاها به نام پدر زوجه باشد آیا طرح دعوی از سوی پدر وی الزامی است و ذی نفع چه کسی می باشد؟

نظر هیئت عالی اگر اموال و اقلام ذکر شده در سوال به عنوان بخشی از جهیزیه در اختیار زوج قرار داده شده یا به وی تملیک گردیده، مشمول بند ج ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف بوده و با رعایت نصاب صلاحیت تا مبلغ بیست میلیون تومان در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود.

اگر دعاوی راجع به دوران نامزدی باشد و اقلام مورد سوال در ید و اختیار زوج نباشد مشمول بند 1 ماده 4 قانون حمایت خانواده بوده و درنتیجه رسیدگی به دعاوی مربوط به دوران نامزدی در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد و مطابق ماده 12 قانون حمایت خانواده زوجه می تواند در محل اقامت خود مبادرت به اقامه دعوی نماید. مدعی و خواهان استرداد اقلام و اموال مورد خواسته باید مدعی مالکیت آن ها باشد و با ارائه ادله اثباتی بر مالکیت یا استحقاق مطالبه خود نیازی به طرح دعوی توسط پدر زوجه نمی باشد؛ مگر اینکه پدر زوجه مدعی مالکیت و استرداد آن اموال باشد که راساً باید به عنوان خواهان دعوی اقدام به اقامه دعوی نماید.