قرار تعویق صدور حکم در چه مواردی صادر می شود؟

قرار تعویق صدور حکم

معنای لغوی تعویق عبارت است از: عقب انداختن انجام امری. در عالم علم حقوق وقتی صحبت از واژه تعویق می شود، منظور، اجرا و انجام یک امر قانونی با تاخیر میباشد. این امر بدین معناست که بنا بر صلاحدید قاضی رسیدگی کننده به پرونده، انجام امری برای مدتی به تاخیر می افتد. البته ناگفته نماند که انجام این کار از سوی قاضی رسیدگی کننده به پرونده حتماً می بایست متناسب با دلایل و مستندات و کاملاً قانونی صورت پذیرد. قانونگذار در ارتباط با نحوه صدور قرار تعویق صدور حکم و همچنین شرایط صدور آن، مواردی را مقرر نموده است که در این مقاله به تفصیل بدان پرداخته می شود.

بیشتر بخوانید: اصل برائت چیست؟

صدور قرار تعویق

قانونگذار در ماده 40 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 شرایط صدور قرار تعویق صدور حکم را مقرر نموده است. با استنباط از ماده فوق الذکر میتوان اینگونه بیان نمود که در کلیه جرایم تعزیری دارای مجازات درجه 6 تا 8، قاضی رسیدگی کننده به پرونده، میتواند با توجه به اوضاع و احوال مرتکب جرم اعم از وضعیت خانوادگی، معیشتی، سوابق وی و همچنین اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم توسط شده است و … در صورتی که شرایط لازم جهت صدور تعویق وجود داشته باشد، صدور حکم را به مدت 6 ماه تا 2 سال به تعویق بیندازد. بنابراین مشخص می گردد که صدور این قرار (قرار تعویق) فقط مختص جرائم تعزیری درجه 6 الی 8 می باشد و در سایر تقسیم بندی درجات مجازات تعزیری اجرا نخواهد شد. ماده 40 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بیان نموده است:

"در جرائم موجب تعزیر درجه شش تا هشت دادگاه میتواند پس از احراز مجرمیت متهم با ملاحظه وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی و سوابق و اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم گردیده است در صورت وجود شرایط زیر صدور حکم را به مدت شش ماه تا دو سال به تعویق اندازد:

الف- وجود جهات تخفیف

ب- پیشبینی اصلاح مرتکب

پ- جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران

ت- فقدان سابقه کیفری موثر

تبصره- محکومیت موثر، محکومیتی است که محکوم را به تبع اجرای حکم، براساس ماده (۲۵) این قانون از حقوق اجتماعی محروم می کند."

بیشتر بخوانید: قرار عدم دسترسی متهم به پرونده چیست؟

انواع قرار تعویق صدور حکم

انواع تعویق صدور حکم عبارتند از:

1. تعویق ساده
2. تعویق مراقبتی

تعویق ساده:

در زمان صدور قرار تعویق ساده، مرتکب یا همان متهم به ارتکاب جرم موظف است که به صورت کتبی متعهد گردد در مدتی که از سوی دادگاه مشخص گردیده است، مرتکب جرمی نشود و همچنین از نحوه رفتار او پیش بینی گردد که در آینده نیز مرتکب جرمی نمی گردد.

تعویق مراقبتی:

در زمان صدور قرار تعویق مراقبتی، مرتکب جرم علاوه بر رعایت شرایط مقرر در تعویق ساده موظف است که دستورات و تدابیری را که دادگاه مشخص نموده در مدت تعویق رعایت نماید یا به موقع اجرا بگذارد. تدابیری که در ارتباط با صدور قرار تعویق مراقبتی ذکر گردید در ماده 42 قانون مجازات اسلامی به تفصیل بیان گردیده است. ماده 42 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بیان داشته است:

"تعویق مراقبتی همراه با تدابیر زیر است:

الف- حضور به موقع در زمان و مکان تعیین شده توسط مقام قضائی یا مددکار اجتماعی ناظر

ب- ارائه اطلاعات و اسناد و مدارک تسهیل کننده نظارت بر اجرای تعهدات محکوم برای مددکار اجتماعی

پ- اعلام هرگونه تغییر شغل، اقامتگاه یا چابه جایی در مدت کمتر از پانزده روز و ارائه گزارشی از آن به مددکار اجتماعی

ت- کسب اجازه از مقام قضائی به منظور مسافرت به خارج از کشور

تبصره- تدابیر یاد شده میتواند از سوی دادگاه همراه با برخی تدابیر معاضدتی از قبیل معرفی مرتکب به نهادهای حمایتی باشد."

ناگفته نماند که در زمان صدور تعویق مراقبتی، دادگاه صادرکننده قرار می تواند با توجه به دلایلی اعم از اوضاع و احوال مرتکب جرم، خصوصیات او و همچنین نحوه زندگی او در زمان تعویق، او را به اجرای یک یا چند یک از موارد ذیل ملزم نماید. این موارد به تفصیل در ماده 43 قانون مجازات اسلامی بیان شده است. ماده 43 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مقرر نموده است:

"در تعویق مراقبتی، دادگاه صادرکننده قرار میتواند با توجه به جرم ارتکابی و خصوصیات مرتکب و شرایط زندگی او به نحوی که در زندگی وی یا خانواده اش اختلال اساسی و عمده ایجاد نکند مرتکب را به اجرای یک یا چند مورد از دستورهای زیر در مدت تعویق، ملزم نماید:

الف- حرفه آموزی یا اشتغال به حرفهای خاص

ب- اقامت یا عدم اقامت در مکان معین

پ- درمان بیماری یا ترک اعتیاد

ت- پرداخت نفقه افراد واجب النفقه

ث- خودداری از تصدی کلیه یا برخی از وسایل نقلیه موتوری

ج- خودداری از فعالیت حرفهای مرتبط با جرم ارتکابی یا استفاده از وسایل موثر در آن

چ- خودداری از ارتباط و معاشرت با شرکا یا معاونان جرم یا دیگر اشخاص از قبیل بزه دیده به تشخیص دادگاه

ح- گذراندن دوره یا دوره های خاص آموزش و یادگیری مهارتهای اساسی زندگی یا شرکت در دوره های تربیتی، اخلاقی، مذهبی، تحصیلی یا ورزشی."

بیشتر بخوانید: پابند الکترونیکی چیست و به چه کسانی تعلق می گیرد؟

مستندات قانونی مرتبط با قرار تعویق صدور حکم

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 7/99/642 شماره پرونده: 99-186/1-642 ک تاریخ نظریه: 1399/05/15

آیا قرار تعویق صدور حکم اعم قابلیت تجدیدنظر خواهی دارد؟

مطابق ماده 40 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قرار تعویق صدور حکم در جرایم درجه شش تا هشت صادر می شود و با عنایت به بند «الف» ماده 427 قانون آیین دارسی کیفری مصوب 1392 و تبصره 2 این ماده، قرار تعویق صدور حکم به شکل ساده یا مراقبتی در جرایم تعزیری درجه شش و هفت قابل تجدیدنظر خواهی است.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 896/95/7 شماره پرونده: 59-681/1-484 تاریخ نظریه: 1395/04/15

در ماده 41 بندهای الف و ب از قانون مجازات اسلامی مصوب 92 که در مورد تعویق صدور حکم است بیان داشته که مرتکب به طور کتبی متعهد می گردد در مدت تعیین شده به وسیله دادگاه مرتکب جرمی نشود آیا این تعهد باید توسط قاضی دادگاه در جلسه رسیدگی از مرتکب اخذ گردد یا در مرحله اجرای حکم؟ آیا پس از صدور حکم قاضی محکمه می تواند به طور جداگانه این تعهد را از وی اخذ نماید؟ آیا این موضوع در تعلیق اجرای مجازات نیز جاری و ساری می باشد؟

برای صدور قرار تعویق صدور حکم اعم از ساده یا مراقبتی، اخذ تعهد کتبی طبق بندهای الف و ب ماده 41 قانون مجازات اسلامی 1392 ضرورت دارد و اخذ تعهد باید قبل از صدور قرار تعویق صدور حکم باشد تا زمینه صدور قرار فراهم شود؛ در غیر اینصورت و چنانچه مرتکب از دادن تعهد امتناع نماید، با توجه به بند ب ماده 40 قانون مذکور، شرایط صدور قرار، محقق نشده است. ضمنا با توجه به اطلاق مواد 46 و 48 قانون موصوف ناظر به مواد 40 و 41 آن قانون، اخذ تعهد از مرتکب برای صدور قرار تعلیق اجرای مجازات نیز ضروری است.