نکات کلیدی در تنظیم دادخواست

تنظیم دادخواست

دادخواست در لغت بمعنای طلب عدل و داد کردن، دادخواهی کردن و … است و از منظر حقوقی، سند یا برگه ای است که بوسیله آن همواره دعوا یا ادعایی توسط خواهان، در دادگاه مطرح میگردد و بموجب آن خواهان می تواند طرح دعوای خویش را به همراه مشخصات خوانده، ادله و مستندات خود، وکیل و خلاصه ای از جریان دعوا را به دادگاه اعلام نماید. تظلم خواهی و دادخواهی در واقع حق مسلم هر فردی است چنانچه اصل 134 قانون اساسی در این زمینه بیان نموده است:

"دادخواهی حق مسلّم هر فرد است و هرکس می‌تواند به منظور دادخواهی به دادگاه های صالح رجوع نماید، همه افراد ملت حق دارند این گونه دادگاه ها را در دسترس داشته باشند و هیچ کس را نمی‌توان از دادگاهی که به موجب قانون حق مراجعه به‌ آن را دارد منع کرد."

مطلب مرتبط: دادخواست چیست و نحوه نوشتن آن چگونه است؟

کاربرد و اهمیت دادخواست

دادخواست مهم ترین برگ در هر پرونده حقوقی است و در واقع مهم ترین سند دادخواهی خواهان دعوا می باشد. با ارائه و تنظیم دادخواست به دادگاه صالح، خواهان دعوا بهترین فرصت برای بیان واقعیت های مرتبط با دعوا همراه با ارائه مدارک و مستندات را پیش روی دارد. خواهان دعوا می بایست دقت لازم را در تنظیم و نگارش دادخواست، علی الخصوص ستون خواسته را بنماید تا از ایرادات شکلی و ماهوی که خوانده دعوا میتواند به دادخواست او استناد نماید، جلوگیری کند.

دادخواست زمانی می تواند حقانیت خواهان را بدرستی بیان نماید که به نحو صحیح و روشن، دربردارنده تمامی عناصر و ادله دعوا باشد. زمانی که برگه دادخواست به نحو صحیح و کامل نگارش یابد، به بهبود جریان دادرسی نیز کمک نموده و از اطاله دادرسی جلوگیری می نماید. یکی از دلایل مهم فراوانی دعوا در دادگاهها، عدم توجه کافی خواهان دعوا به مواردی از قبیل لزوم نفع خواهان، طرح صحیح خواسته، توجه ادعا به خوانده و … در زمان تنظیم دادخواست می باشد. تعجیل و عدم دقت کافی در طرح دادخواست، لطمه جدی را هم به خواهان و هم به دستگاه قضایی وارد می نماید.

مطلب مرتبط: هزینه دادرسی و اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

نحوه نگارش دادخواست

قانونگذار در ماده 49 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی بیان داشته است که دادخواست کتبی است و هم چنین در ماده 51 همان قانون عنوان شده است که دادخواست می بایست به زبان فارسی در روی برگ های چاپی مخصوص نوشته شود. اما با این وجود نوع شفاهی دادخواست نیز از سوی مقنن پیش بینی شده است. بدین نحو که در ماده 503 قانون فوق الاشعار عنوان شده است که : "هزینه دادخواست کتبی یا شفاهی اعم از دادخواست بدوی و اعتراض به …"

با این وجود در رویه موجود قضایی علی رغم اشاره قانونگذار به دادخواست شفاهی، با توجه به لزوم ثبت دادخواست و ارسال نسخه دوم آن به خوانده، ارائه دادخواست شفاهی منتفی می باشد چراکه دفاتر خدمات قضایی جایگزین دفاتر دادگاه برای پذیرش دادخواست شده اند و به دادخواست یا درخواست شفاهی ترتیب اثری داده نمی شود.

بیشتر بخوانید: آیا طرح دعوای متقابل در مرحله تجدیدنظر امکان پذیر است؟

انواع دادخواست

یکی از انواع دادخواست، دادخواست اصلی است. یعنی دادخواستی که محتوای آن ادعا و خواسته ذینفع دعوا است. فی الواقع دادخواستی که به دادگاه نخستین ارائه می شود، دادخواست اصلی است. هم چنین دادخواست واخواهی و دادخواست فرجام خواهی که از سوی ذینفع اقامه میشوند، دادخواست اصلی می باشند. اما نوع دیگر دادخواست، دادخواست طاری است که پیرو دادخواست اصلی اقامه می گردد. دادخواست طاری در اقسام ورود ثالث، جلب ثالث و دادخواست تقابل پیش بینی شده است.

مطابق با دادخواست ورود ثالث، شخص ثالثی که در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی برای خود مستقلا حقی قائل باشد و یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذی نفع بداند، وارد دادرسی اصلی میشود و می بایست دادخواست خود را به دادگاهی که دعوای اصلی در آن جریان دارد، ارائه نماید. دادخواست تقابل، دادخواستی است که توسط خوانده دعوای اصلی در مقابل ادعای خواهان مطرح می گردد به شرطی که با دعوای اصلی دارای وحدت منشا و ارتباط کامل باشد. دادخواست جلب ثالث، توسط یکی از اصحاب دعوای اصلی مطرح میشود که حضور شخص ثالثی را در دادگاه خواستار می شود.

نکته قابل ذکر این است که دعوای اضافی (دعوایی که توسط خواهان دعوا مطرح می شود) یا دادخواست اضافی جایگاهی در قانون آیین دادرسی مدنی ندارد چراکه قانونگذار در ماده 98 قانون مذکور به خواهان اختیار داده که تا پایان اولین جلسه دادرسی، خواسته خود را افزایش یا نحوه دعوا یا خواسته را تغییر دهد البته به شرطی که با دعوای طرح شده مرتبط و دارای یک منشا باشد. فی الحال اگر خواسته اضافی واجد اوصاف مقرر در ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی نباشد، تحت عنوان دعوای اضافی قابل طرح نیست و خود یک دعوای مستقل است که دادخواست اصلی محسوب می شود.