نحوه طرح دعوای تایید و اثبات وقوع بیع

دعوای تایید و اثبات وقوع بیع
مهسا باقری | وکیل پایه یک دادگستری
آخرین به‌روزرسانی: 20 اردیبهشت 1403 0 7805
اثبات وقوع بیع
فهرست مطالب

    نحوه طرح دعوای تایید و‌ اثبات وقوع بیع

    عقد بیع در زمره یکی از مهم ترین عقود در قانون مدنی می باشد. مطابق با ماده ۳۳۸ قانون مدنی، بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم. عقد بیع با ایجاب و قبول میان طرفین منعقد می گردد. فی الواقع مشخص می گردد که به صرف توافق طرفین، عقد بیع محقق می شود ولو اینکه مکتوب نشده باشد. دادخواست تایید و اثبات وقوع بیع زمانی در دادگاه مطرح می گردد که فردی ملکی را بصورت شفاهی یا با یک سند عادی، مالی خریداری نموده اما مبایعه نامه مکتوبی بین او و فروشنده وجود ندارد و خریدار قصد دارد با استفاده از مدارکی همچون مستندات پرداخت وجه و یا شهادت شهود و ... وقوع بیع را ثابت نماید. در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در خصوص دعوای تایید و اثبات وقوع بیع پرداخته شود.

    مطلب مرتبط: نحوه اثبات مالکیت ملک در دادگاه

    دعوای تایید و اثبات وقوع بیع

    جهت طرح دعوای تایید و اثبات وقوع بیع، لازم است که میان طرفین ایجاب و قبول واقع شده باشد. مضاف بر آنکه وجود قصد و رضا در طرفین، داشتن اهلیت، معین و مشروع بودن مورد معامله و هم چنین ارائه دلایل و مدارک کافی اعم از مستندات پرداخت، شهادت شهود و ... جهت طرح این دعوا لازم و ضروری می باشد. جهت طرح این دعوا می بایست نکات ذیل مدنظر قرار گیرد:

    1- دعوای تایید و اثبات وقوع بیع، یک دعوای مالی می باشد که می بایست تقویم و براساس آن هزینه دادرسی پرداخت گردد. در خصوص اموال غیرمنقول، هزینه دادرسی براساس ارزش منطقه ای ملک پرداخت می گردد. دادگاه صالح جهت رسیدگی به این دعوا، اگر مال موضوع دعوا، مال منقول باشد، دادگاه محل اقامت خوانده یا محل انعقاد عقد یا محل اجرای تعهد می باشد اما اگر مال، غیرمنقول باشد، دادگاه محل وقوع ملک صالح به رسیدگی است.

    2- دادگاه رسیدگی کننده به دعوا، با تعیین وقت و دعوت از طرفین، پس از استماع اظهارات آنان و بررسی ادله ابرازی، اگر دلایل را کافی بداند، حکم به تایید و اثبات وقوع بیع صادر می نماید. هر یک از طرفین معامله اعم از خریدار یا فروشنده که بخواهند وقوع بیع را ثابت نمایند، خواهان دعوا محسوب می شوند و طرف دیگر معامله، خوانده دعوا می باشد. نکته مهم این است که اگر فروشنده، مالک رسمی ملک نباشد، خریدار می بایست دادخواست را بطرفیت هم فروشنده و هم مالک رسمی ملک مطرح نماید. بعد از صدور رای مبنی بر تایید و اثبات وقوع بیع و قطعیت آن، رای صادره جنبه اعلامی دارد و نیازی به صدور اجرائیه نمی باشد.

    3- در خصوص طرح دعوای تایید و اثبات وقوع بیع به تنهایی، میان محاکم اتفاق نظر وجود ندارد. در فرضی که میان طرفین اختلافی وجود ندارد و نیز مبایعه نامه مکتوبی میان طرفین موجود است، طرح دعوای تایید و اثبات وقوع بیع قابلیت استماع ندارد چراکه اصل بر صحت عقد است و شخصی که مدعی عدم اعتبار آن است می بایست ادعای خود را ثابت نماید. نکته دیگر آنکه اگر ملکی دارای سابقه ثبتی باشد، می بایست با استناد به مواد ٢٢ و ٤٧ و ٤٨ قانون ثبت اسناد و املاک، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی مطرح گردد. برخی از محاکم معتقدند که اگر خریدار مال غیرمنقول دارای سابقه ثبتی را خریداری نموده باشد، جهت احتیاط و برای جلوگیری از رد دعوا، توصیه می شود که هر دو دعوای تایید و اثبات وقوع بیع و الزام به تنظیم سند رسمی هم زمان در یک دادخواست مطرح شود اما اگر ملک سابقه ثبتی ندارد، همزمان می بایست دعوای تایید و اثبات وقوع بیع و اثبات مالکیت مطرح گردد. دعوای اثبات وقوع بیع با دعوای اثبات مالکیت ملک متفاوت است. دعوای تایید و اثبات وقوع بیع در مورد هم املاک ثبت شده و هم املاک ثبت نشده مطرح می گردد و معمولاً سند مکتوبی مانند مبایعه نامه موجود نیست اما دعوای اثبات مالکیت ملک فقط در مورد املاک ثبت نشده مطرح می گردد. شعبه 10 دیوان عالی کشور طی دادنامه 9209985115100534 مورخه 23-03-1394 در ارتباط با دعوی اثبات وقوع بیع عادی بیان داشته است:

    «دعوای اثبات وقوع عقد بیع موضوع مبایعه نامه عادی، به طور مجرد قابلیت استماع ندارد، زیرا فاقد اثر اجرایی است، ولی در صورتی که دعوا و خواسته دیگری به ضمیمه آن از جمله الزام به تنظیم سند رسمی و خلع ید که دارای آثار اجرائی است اقامه شود، قابل رسیدگی خواهد بود.»

    مطلب مرتبط: نحوه طرح دعوای الزام به تنظیم سند رسمی

    4- اگر فردی ملکی را بموجب یک‌ مبایعه نامه عادی به دیگری بفروشد و پس از آن فروشنده با سند رسمی، ملک را در رهن بگذارد، دادگاه در احراز موضوع، اگر بیع نامه عادی را معتبر بداند، حکم به ابطال سند رسمی رهن صادر می نماید چراکه وفق بند 1 ماده 362 قانون مدنی، به محض وقوع عقد بیع، مشتری مالک مبیع و فروشنده مالک ثمن می گردد.

    5- یکی از مواردی که بسیار شایع می باشد مربوط به زمانی است که شخصی در مقام فروشنده ملکی را با یک مبایعه نامه عادی به شخص دیگری واگذار می نماید و سپس بموجب یک سند رسمی ملک را به دیگری می فروشد، دادگاه در خصوص احراز معامله مقدم و معامله موخر، اقداماتی را اعم از بررسی اسناد و مدارک پرداختی ثمن، استماع شهادت شهود، ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری و ... انجام می دهد.

    بیشتر بخوانید: نحوه الزام فروشنده به تحویل ملک

    6- گاهی ا‌وقات طرفین یک‌ معامله بدلیل عدم آشنایی با قوانین و مقررات، در زمان خرید و فروش اقدام به تنظیم یک وکالت کاری می نمایند و مبایعه نامه ای تنظیم نمی کنند هر چند که وکالت در نفس وکالت موثر است اما چنانچه برای دادگاه محرز شود این وکالت، در مقام بیع بوده، به آن ترتیب اثر می دهد بالاخص زمانی که میان طرفین ثمن رد و بدل شده باشد که حکایت از انجام معامله میان طرفین دارد. شعبه 16 دادگاه تجدیدنظر استان تهران طی دادنامه شماره 8909982160900123 مورخه 18-08-1394 در ارتباط با اثبات وقوع عقد بیع به استناد وکالت نامه بیان داشته است:

    «اعطای وکالت در انتقال ملک، در عرف رایج جامعه ما قرینه ای بر وقوع بیع است؛ بنابراین اثبات وقوع عقد بیع به استناد آن و سایر دلائل از جمله شهادت شهود قابل پذیرش است.»


    امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.
    مقالات دعاوی ملکی
    1 سال قبل 3805
    نحوه طرح دعوای الزام به تنظیم سند رسمی زمانی که قراردادی اعم از بیع، صلح، هبه و ... میان طرفین تنظیم می گردد و فروشنده به تعهد خود مبنی بر انتقال رسمی ملک اقدام نمی نماید، خریدار می تواند از طریق دادگاه، الزام وی را به انتقال رسمی ملک بخواهد. بطور معمول طرفین در زمان تنظیم قرارداد، زمان و موعد مشخصی برای تنظیم سند رسمی در دفترخانه پیش بینی می نمایند، اما اگر چنین موعدی هم در قرارداد پیش بینی نشده باشد، با توجه به الزام قانونی به ثبت این معاملات (مستنبط از ماده ۴۶ قانون...
    مقالات دعاوی ملکی
    10 ماه قبل 7199
    نحوه طرح دعوای اثبات مالکیت مالکیت به معنای حقی است که افراد نسبت به اموال، منافع و دارایی های خود دارند. اثبات مالکیت به معنی تایید حقوق یا ادعای فرد نسبت به مالکیت مال یا اموال وی می باشد. فی الواقع می توان اینگونه بیان نمود که مالکیت، رابطه حقوقی است که میان فرد و یک شیء ایجاد گردیده که قانون آن را معتبر می داند و مالک مال این حق را دارد که هرگونه تصرف معقولی را نسبت به آن مال انجام دهد. دعوای اثبات مالکیت زمانی در دادگاه مطرح می شود که ملکی...
    مقالات دعاوی حقوقی
    6 ماه قبل 5947
    دادخواست چیست؟ قانون تعریفی از دادخواست ارائه ننموده است اما می‌توان گفت دادخواست از دو کلمه "داد" و "خواست" ترکیب شده است. داد به معنای عدل، قانون و تظلم‌خواهی است. دادخواست برگه‌ای است که شخص بطور کتبی در برگ مخصوص به دادگاه ارائه می‌دهد و به موجب آن طرح دعوا می‌نماید. مستند به ماده 48 قانون آیین دادرسی مدنی، شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست می‌باشد. دادخواست‌دهنده را دادخواه یا خواهان می‌گویند و طرف مقابل که دعوا بر علیه او مطرح شده است را دادخوانده یا خوانده می‌نامند. از نظر شکلی، برگ دادخواست ورقه‌ای...
    مقالات دعاوی ملکی
    4 ماه قبل 13466
    نحوه طرح دعوای الزام به تحویل مبیع یکی از آثار مهم عقد بیع، الزام فروشنده به تسلیم مبیع (مورد معامله) می‌باشد (وفق بند 3 ماده 362 قانون مدنی). چراکه به محض انعقاد عقد بیع، مشتری، مالک مبیع و فروشنده، مالک ثمن می‌گردد. به همین خاطر، فروشنده نمی‌تواند بدون هیچ علت قانونی، از تسلیم مبیع به خریدار امتناع نماید. حال چنانچه میان طرفین قرارداد، توافقی در خصوص زمان تسلیم مبیع نشده باشد، این تسلیم فوری خواهد بود. قانونگذار در ماده 367 قانون مدنی در تعریف تسلیم بیان داشته است: «تسلیم عبارت است از دادن مبیع به تصرف...
    مقالات دعاوی ملکی
    7 ماه قبل 2562
    الزام وراث به تنظیم سند رسمی زمانی که مبایعه‌نامه‌ای مبنی بر خرید ملک، میان خریدار و فروشنده منعقد می‌گردد، به محض انعقاد عقد بیع، هر یک از طرفین در مقام خریدار و فروشنده، دارای مسئولیت، تکالیف و تعهداتی خواهند بود. در زمره مهم‌ترین تعهدات فروشنده در قبال اخذ ثمن از سوی خریدار، تحویل مبیع به خریدار و متعاقباً انتقال سند رسمی ملک بنام وی می‌باشد. حال اگر در مبایعه‌نامه منعقده میان خریدار و فروشنده، تاریخ مشخصی جهت حضور طرفین در دفتر اسناد رسمی و انتقال سند ملک بنام خریدار تعیین شده باشد اما فروشنده خلف وعده...
    مقالات دعاوی ملکی
    1 سال قبل 2953
    مطالبه وجه به نرخ روز بابت تصرف املاک توسط دولت یا شهرداری ها دعوای مطالبه وجه به نرخ روز بابت تصرف املاک توسط دولت یا شهرداری ها زمانی مطرح می گردد که دولت یا شهرداری بدون کسب موافقت و رضایت مالک ملک و بدون رعایت تشریفات قانونی، مبادرت به تصرف و تصاحب ملک و متعاقباً انجام عملیات عمرانی می نماید. در اینصورت مالک ملک جهت مطالبه ثمن خویش می بایست به محکمه مراجعه نماید. این اقدام از سوی دولت یا شهرداری، وفق ماده ۳۰۸ قانون مدنی، به نوعی غصب تلقی می گردد. در مقاله حاضر سعی می...
    مقالات دعاوی ملکی
    1 هفته قبل 1269
    مفهوم حقوقی دعوای الزام به تنظیم سند رسمی یکی از دعاوی مهم و کاربردی که به کرات در محاکم حقوقی مطرح می‌گردد، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی می‌باشد. زمانی‌که وفق مبایعه‌نامه منعقده میان خریدار و فروشنده، فروشنده اقدام به انجام تعهد قراردادی خویش من‌باب انتقال و‌ تنظیم سند رسمی موضوع معامله به نام خریدار ننماید، خریدار می‌تواند با مراجعه به دادگاه صالح، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی را به طرفیت فروشنده مطرح نماید. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص دعوای الزام به...

    افزودن دیدگاه

    امتیاز شما :

    دیدگاه کاربران

    دیدگاهی ثبت نشده است.