حضانت دائم فرزند در ازای بخشیدن مهریه

اخذ حضانت دائم فرزند

مطابق با قانون، حضانت فرزندان تا ٧ سالگی با مادر است و بعد از آن، حضانت دختر از ٧ تا ٩ سالگی و پسر از ٧ تا ١٥ سالگی با پدر است اما با این وجود، نکته مهم برای دادگاه، تشخیص مصلحت طفل است که تعیین کننده است و بنا بر مصلحت طفل، دادگاه مشخص می کند که حضانت با کدامیک از پدر یا مادر باشد و دیگری فقط حق ملاقات را داشته باشد. (مواد ١١٦٨ و ١١٦٩ قانون مدنی)

ماده ١١٦٨ قانون مدنی بیان نموده است:

"نگاهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است."

ماده ١١٦٩ قانون مدنی عنوان نموده است:

"برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.

تبصره- بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می باشد."

با استنباط از مواد فوق الذكر مشخص می شود که مساله حضانت فرزندان، جزء وظایف والدین است و هیچ کدام نمی توانند آن را ساقط نمایند اما می توانند با یکدیگر توافق نمایند که حضانت دائم فرزند مشترک، بر عهده کدام یک از آنان باشد و دادگاه نیز اگر مطابق با مصلحت طفل باشد، موافقت می نماید.

مطلب مرتبط: نحوه رجوع بعد از بخشش مهریه

بخشش مهریه و حضانت دائم فرزند

در مورد اینکه آیا زن می تواند در قبال بخشش مهریه خود، حضانت دائم فرزند مشترک را بگیرد، بین حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد و رویه خاصی موجود نیست.

اما میتوان اینگونه بیان نمود که زن میتواند در قالب یک قرارداد صلح، مهریه خود را در قبال اخذ حضانت دائم فرزند، ببخشد اما اگر در آن، نوشته شود که حضانت حتی در صورت از بین رفتن صلاحیت، همچنان با مادر باشد، بنظر میرسد که با ماده ١١٦٩ قانون مدنی که مساله مصلحت طفل را مطرح کرده است در تعارض باشد.

سوالی که ممکن است مطرح شود این است که آیا مادر می تواند شرط کند در مدتی که حضانت با پدر است، با بخشش مهریه خود حضانت دائم فرزند مشترک را بدست آورد؟

نظر اکثریت حقوقدانان و علمای حقوق این است که حضانت اگر حق باشد، قابل اسقاط است اما اگر تکلیف باشد قابل اسقاط نیست. حضانت والدین، تکلیف است و بنابراین قابل انتقال و معامله نیست. به این دلیل که حضانت پدر، به نوعی ولایت است و این حق به هیچ عنوان قابل انتقال نمی باشد و فقط مختص پدر و جد پدری است پس اگر زن این شرط را مطرح نماید، یک شرط باطل و خلاف شرع و قانون می باشد.

مطلب مرتبط: بررسی شرایط دوازده گانه عقدنامه ازدواج

توافق زوجین مبنی بر بخشش مهریه در قبال حضانت دائم فرزند

اگر زن و شوهر در طلاق توافقی، با یکدیگر توافق نمایند که زن در قبال بخشش مهریه، حضانت دائم فرزند مشترک را حتی برای بیش از ٧ سالگی اخذ نماید، میتوان اینگونه بیان نمود که برخلاف حق ولایت، حق حضانت قابلیت انتقال را دارد و در حین طلاق چنانچه صلح مهر بر مبنای تفویض حق حضانت فرزندان (حتی بیشتر از ۷ سال) به مادر داده شود، این صلح صحیح و لازم تلقی خواهد شد.

مطابق با مطالب فوق الذكر میتوان اینگونه نتیجه گیری نمود که مطابق با ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ که مقرر میدارد:

"هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی ‌حق شود، می‌تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.

تبصره ـ قوه قضائیه مکلف است برای نحوه ملاقات والدین با طفل ساز و کار مناسب با مصالح خانواده و کودک را فراهم نماید."

بیشتر بخوانید: شرایط جدید انجام طلاق توافقی

بنابراین حتی اگر زن و شوهر، در طلاق توافقی بر حضانت دائم یکی از والدین و یا توافق حضانت تا سن خاصی توافق کرده باشند، اگر دادگاه در آینده تشخیص بدهد که این توافق مطابق با مصلحت طفل نیست، می تواند تصمیم لازم را اعم از سلب حضانت با تعیین ناظر اتخاذ نماید. قابل ذکر است که توافق پدر و مادر برای حضانت در طلاق توافقی، معتبر و لازم الاجراست اما در آینده اگر برای دادگاه ثابت شود که مصلحت طفل، در معرض خطر است این توافق توسط دادگاه، تغییر داده می شود.

نکته مهمی که اخیرا دادگاه های خانواده به آن توجه ویژه ای نشان می دهند این است که در حضانت دختر بعد از ٧ سالگی، بنا به برخی دلایل مانند نزدیک بودن به سن بلوغ، جنسیت و احتیاج به توجهات ویژه که فقط از جانب مادر ممکن است، مادر در اولویت قرار دارد. (رای شماره ٩٣٠٩٩٧٠٩٠٦٨٠١٢١٣ مورخ ٥/١٢/١٣٩٣ شعبه ٨ دیوانعالی کشور)