مجازات عدم ثبت رجوع از طلاق چیست؟

ماهیت حقوقی طلاق

طلاق در زمره ایقاعات تشریفاتی می‌باشد که بنا به اراده زوج، واقع می‌شود و جهت تحقق و ثبت آن می‌بایست تشریفات مقرر قانونی رعایت گردد. درخواست طلاق، جنبه شخصی دارد یعنی آنکه فقط از جانب زن و شوهر یا وکیل آنان، پذیرفته می‌شود (این حق به ارث نمی‌رسد) و چنانچه هر یک از زوجین در مرحله‌ای از دادرسی فوت نمایند، موضوع طلاق منتفی خواهد شد. مطابق با ماده 1143 قانون مدنی، طلاق از حیث قابلیت رجوع ز‌وج، اعم است از طلاق بائن و طلاق رجعی. طلاق بائن به طلاقی گفته می‌شود که در مدت عده (عده عبارت است از مدت معینی که زن پس از منحل شدن نکاح از لحاظ شرعی نمی‌تواند ازدواج کند)، امکان برگشت به زندگی و رجوع زوج به زوجه وجود ندارد. این قسم از طلاق اعم است از طلاقی که پیش از نزدیکی واقع شود، طلاق خلع و مبارات مادامی که زن رجوع به عوض نکرده است، طلاق یائسه، سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این‌که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید و طلاق صغیره (مستنبط از مواد 1144 و 1145 قانون مدنی). در طلاق بائن به محض جاری شدن صیغه طلاق زن و مرد به هم نامحرم می‌شوند و اگر قصد ادامه زندگی داشته باشند لازم است که دوباره عقد کنند.

مستنبط از ماده 1148 قانون مدنی، طلاق رجعی به طلاقی گفته می‌شود که در مدت عده، برای مرد حق رجوع وجود دارد فلذا مرد می‌تواند در زمان عده به همسر خود رجوع نموده و بدون آنکه نیاز به عقد نکاح مجددی باشد، با وی زندگی کند. در طلاق رجعی مدت عده سه طهر (پاکی) است. مستند به ماده 20 قانون حمایت خانواده، ثبت رجوع از طلاق، الزامی می‌باشد فلذا اگر مردی بدون ثبت رجوع از طلاق اقدام به رجوع نماید، عمل وی جرم محسوب شده و محکوم به تحمل مجازات خواهد شد. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص مجازات عدم ثبت رجوع از طلاق پرداخته شود.

مطلب مرتبط: نحوه طرح دعوای الزام به ثبت واقعه ازدواج

نحوه ثبت طلاق رجعی

نحوه ثبت طلاق رجعی بدین صورت است که در وهله اول، صیغه طلاق وفق مقررات، میان طرفین، جاری شده و مراتب صورت‌جلسه می‌گردد اما ثبت طلاق منوط به شهادت کتبی حداقل دو نفر شاهد مبنی بر سکونت زوجه مطلقه در منزل مشترک تا پایان مدت عده است مگر آنکه زن رضایت به ثبت داشته باشد. (مستنبط از ماده 38 قانون حمایت خانواده)

چنانچه در مدت عده، زوج به زوجه رجوع نماید، صورت‌جلسه طلاق باطل خواهد شد در غیر این‌صورت، صورت جلسه تکمیل شده و به امضای زوجین، سردفتر و دو شاهد طلاق رسیده و طلاق ثبت خواهد شد. مطابق با توضیحات فوق مشخص می‌گردد که طلاق رجعی زوجین در شناسنامه آنها ثبت نمی‌شود مگر با تحقق یکی از دو شرط ذیل:

الف) تمام شدن مدت عده و شهادت کتبی حداقل دو نفر شاهد مبنی بر سکونت زوجه مطلقه در منزل مشترک تا پایان مدت عده؛

ب) رضایت زوجه به ثبت طلاق رجعی در شناسنامه.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که از آنجایی که در طلاق رجعی، تا زمانی که عده زن منقضی نشده است، رابطه نکاح کاملاً قطع نشده است، بر این اساس قانونگذار در بند 2 ماده 8 قانون امور حسبی بیان داشته است: «زوجه‌ای که در عده طلاق رجعی است در حکم زوجه است.». لذا در ایام عده رجعیه، حقوق و تکالیف زوجیت تا آنجا که با ماهیت طلاق سازگار باشد به حکم قانون باقی می‌ماند: بطور مثال نفقه زن بر عهده شوهر است، در صورت فوت یکی از زوجین در زمان عده رجعیه، دیگری از او ارث می‌برد (ماده 943 قانون مدنی) و ... . به نظر می‌رسد که ایام عده رجعیه مهلتی است که قانونگذار به زوجین اعطاء نموده تا تصمیم نهایی خود را درباره قطع یا ادامه رابطه زناشویی بگیرند. در صورت تحقق رجوع، رابطه ازدواج سابق، با کلیه آثاری که داشته است، ادامه خواهد یافت و نیازی به ازدواج مجدد نخواهد بود. نکته مهم و قابل توجه آن است که همانگونه که پیش‌تر نیز عرض گردید، اگر در مدت عده، زوج به زوجه رجوع نماید، صورت‌جلسه طلاق ابطال خواهد شد و بحث ثبت طلاق در شناسنامه ز‌وجین نیز طبیعتاً منتفی خواهد شد.

بیشتر بخوانید: مجازات ازدواج با دختر زیر سن نکاح چیست؟