(اصلاحی 14-08-1370)- در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.
تبصره (الحاقی 29-04-1381 مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام)- عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقّت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می‌گردد:
۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلای وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است. در صورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک، مجدداً به مصرف موارد مذکور روی آورد، بنا به درخواست زوجه، طلاق انجام خواهد شد.
۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
۴- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
۵- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.
تفسیر ماده 1130 قانون مدنی:
1- عسر و حرج که در این ماده آمده به معنی مشقت شدید است. قاعده عسر و حرج یا قاعده لاحرج از قواعد معروف فقهی است که مبتنی بر آیات متعدد از قرآن کریم است.
مانند «ما جعل علیکم فی الدین من حرج...» (آیه 78 از سوره حج)- «یرید الله بکم الیسر و لا یرید بکم العسر...» (آیه 185 از سوره بقره)
2- در زمان مراجعه زوجه به دادگاه جهت طلاق، می‌بایست سببی که زن را به عسر و حرج دچار نموده است موجود باشد. لذا زوجه جهت جبران ضرر گذشته نمی‌تواند به حاکم جهت طلاق رجوع نماید.
3- طلاق به جهت عسر و حرج زوجه اصولاً بائن است. (مگر در مورد غایب مفقودالاثر موضوع ماده 1030 قانون مدنی)
4- در صورت احراز عسر و حرج زوجه، حاکم زوج را اجبار به طلاق زوجه می‌نماید. اگر شوهر علی‌رغم حکم حاکم از طلاق همسر خودداری نماید، حاکم یا وکیل او، به نمایندگی قانونی از شوهر، زن را طلاق می‌دهد. (قاعده «الحاکم ولی الممتنع» از قواعد مربوط به نظم عمومی می‌باشد.)
5- با توجه به مندرجات موجود در ماده 1130 قانون مدنی، بنظر می‌رسد که در ازدواج موقت نیز زوجه می‌تواند با استناد به عسر و حرج، الزام زوج به بذل مدت را تقاضا نماید.
مطلب مرتبط: مصادیق عسر و حرج زوجه کدام‌اند؟
6- تمامی مصادیق تمثیلی که مقنن در ماده 1130 قانون مدنی در خصوص عسر و حرج زوجه بیان نموده است، در زمره شروط 12 گانه مندرج در سند نکاحیه نیز درج گردیده شده‌اند که زوجه در هر مورد بنا به شرایط موجود خویش، می‌بایست تصمیم بگیرد که به جهت یک یا چند شرط از شرایط مذکور در عقدنامه برای اعمال وکالت در طلاق اقدام نماید و یا آنکه تقاضای صدور حکم طلاق به جهت عسر و حرج را مطرح نماید.
7- در خصوص اعتیاد زوج که یکی از مصادیق عسر و حرج زوجه می‌باشد و منجر به تقاضای طلاق وی در این خصوص می‌گردد لازم به توضیح است که چنانچه زوجه بخواهد به دلیل اعتیاد زوج، تقاضای طلاق به جهت عسر و حرج خویش را مطرح نماید، می‌بایست هم اصل اعتیاد زوج را ثابت کند و هم امتناع یا عدم امکان الزام زوج بر ترک اعتیاد در مدتی که بنا به تشخیص پزشک لازم بوده است را ثابت کند، اما چنانچه زوجه بخواهد به جهت اعتیاد زوج برای اعمال وکالت در طلاق اقدام نماید، صرف اثبات اعتیاد مضر زوج کفایت می‌نماید.
بیشتر بخوانید: طلاق به درخواست زن به جهت غیبت شوهر بیش از چهار سال
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران