اعتراض ثالث طاری چیست؟

اعتراض ثالث طاری 

دعوای اعتراض ثالث یکی از طرق فوق العاده شکایت از رای می باشد و به موجب آن شخص ثالث می تواند نسبت به هرگونه رای صادره از دادگاههای عمومی، انقلاب و تجدیدنظر اعتراض نماید. شخص ثالث، فردی است که با صدور رای از دادگاه، به حقوق او خللی وارد شده است و او یا نماینده وی در آن دادرسی بعنوان اصحاب دعوا حضور نداشته اند در نتیجه می تواند نسبت به آن رای صادره اعتراض نماید. معترض ثالث در مقام اعتراض می بایست ذینفع باشد چراکه ذینفع بودن مدعی، اصل مقرر در ماده ۲ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی است که در تمامی طرق شکایت از آراء صادره از دادگاهها مقرر گردیده است. دعوای اعتراض ثالث به دو دسته اعتراض‌ ثالث اصلی و اعتراض ثالث طاری تقسیم می گردد. در این مقاله سعی می گردد به تفصیل در ارتباط با دعوای اعتراض ثالث طاری پرداخته شود. 

مطلب مرتبط: اعتراض ثالث اجرایی چیست؟

اعتراض ثالث طاری 

دعوای اعتراض ثالث طاری به دعوایی اطلاق می گردد که در آن یکی از طرفین دعوا نسبت به رایی که سابق بر آن در دادگاه دیگری صادر شده است و طرف دیگر دعوا در حین رسیدگی آن رای را ارائه نموده است، اعتراض خود را مطرح می نماید. بند ب ماده ۴۱۹ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی در تعریف اعتراض ثالث طاری چنین بیان نموده است:

«ب– اعتراض طاری (غیر اصلی) عبارتست از اعتراض یکی از طرفین دعوا به رایی که سابقاً در یک دادگاه صادر شده و طرف دیگر برای اثبات مدعای خود، در اثنای دادرسی آن رای را ابراز نموده است.»

نکات مهم در خصوص طرح دعوای اعتراض ثالث طاری

۱) اولین نکته مهم در خصوص دعوای اعتراض ثالث طاری آن است که در این دعوا، رای مورد اعتراض میان افراد دیگری صادر گردیده است اما علیه معترض ثالث مورد استفاده و استناد قرار گرفته است.

۲) اعتراض ثالث‌ طاری در دادگاهی مطرح می شود که دعوا در آن در جریان بوده و رای مورد اعتراض بعنوان دلیل مورد استفاده قرار گرفته است. 

۳) اعتراض ثالث طاری در دادگاهی که دعوا در آن در جریان است، بدون تقدیم دادخواست بعمل می آید. اما اگر درجه دادگاه پایین تر از دادگاهی باشد که رای مورد اعتراض را صادر نموده است، معترض می بایست دادخواست خود را به دادگاهی که رای را صادر کرده است تقدیم نماید (ماده 421 قانون آیین دادرسی مدنی). فی الواقع او مکلف است دادخواست اعتراض خود را به دفتر دادگاه صادر کننده رای مورد اعتراض تقدیم کند. دادگاه صادر کننده رای، دادخواست را بررسی نموده و به همان ترتیب مقرر در دادرسی نخستین، به دعوا رسیدگی و اتخاذ تصمیم می نماید.

۴) پس از طرح دعوای اعتراض ثالث طاری، اگر دادگاهی که به دعوا رسیدگی می نماید تشخیص دهد که رای صادره در خصوص اعتراض ثالث، موثر در دعوا است، رسیدگی به دعوا را تا حصول نتیجه دعوای اعتراض ثالث به تاخیر می اندازد اما اگر تشخیص دهد که رای آن دعوا (اعتراض ثالث) در دعوای مطروحه تاثیر گذار نیست، به دعوا رسیدگی نموده و رای مقتضی را صادر می نماید. 

۵) اگر دادگاه تشخیص دهد که رای صادره در خصوص اعتراض ثالث در سرنوشت دعوای مطروحه موثر خواهد بود ابتدا بررسی می نماید که رسیدگی به آن دعوا در محدوده صلاحیت او است یا خیر بنابراین دو فرض قابل تصور می باشد: 

الف) اگر رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث طاری در صلاحیت دادگاهی باشد که به دعوا رسیدگی می نماید (بطور مثال اصل دعوا در یکی از شعبات مجتمع قضایی شهید صدر تهران مطرح است و رای مورد اعتراض نیز از یکی از شعبات مجتمع قضایی عدالت تهران صادر شده است) در این فرض دادگاه، رسیدگی به دعوا را تا زمانی که نتیجه دعوای اعتراض ثالث مشخص شود، به تاخیر می اندازد و پس از حصول نتیجه دعوای اعتراض ثالث، به اصل دعوا رسیدگی می نماید. 

ب) اگر رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث طاری خارج از صلاحیت دادگاهی باشد که به دعوا رسیدگی می نماید (بطور مثال دعوای اصلی در مرحله بدوی است اما رای مورد اعتراض از دادگاه تجدیدنظر صادر شده است) در اینصورت به معترض ثالث ابلاغ می شود که ظرف مهلت مقرر بیست روزه دادخواست اعتراض ثالث خود را تقدیم دادگاه صالح نماید و گواهی آن را به دادگاهی که دعوا در آن مطرح است، ارائه دهد در صورتی که معترض ثالث ظرف مهلت مقرر اقدام به انجام این کار ننماید، دادگاه رسیدگی به دعوای اصلی را ادامه می دهد. 

ماده ۴۲۳ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب مقرر نموده است:

«در صورت وصول اعتراض طاری از طرف شخص ثالث چنانچه دادگاه تشخیص دهد حکمی که در خصوص اعتراض یاد شده صادر می‌شود موثر در اصل دعوا خواهد بود، تا حصول نتیجه اعتراض، رسیدگی به دعوا را به تاخیر می‌اندازد. در غیر این صورت به دعوای اصلی رسیدگی کرده رای می‌دهد و اگر رسیدگی به اعتراض برابر ماده (۴۲۱) با دادگاه دیگری باشد به مدت بیست روز به اعتراض‌کننده مهلت داده می‌شود که دادخواست خود را به دادگاه مربوط تقدیم نماید.

چنانچه در مهلت مقرر اقدام نکند دادگاه رسیدگی به دعوا را ادامه خواهد داد.»

مستندات قانونی مرتبط با اعتراض ثالث طاری

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 680/96/7 شماره پرونده: 808-1/127-95 تاریخ نظریه: 1396/03/23

1- آیا معترض ثالث طاری موضوع مواد 419 و 421 و 423 قانون آئین دادرسی مدنی و معترض ثالث اجرائی موضوع مواد 146و 147 قانون اجرای احکام مدنی الزام و تکلیف دارند نام و نام خانوادگی و اقامتگاه خوانده دعوی اعتراض ثالث را در درخواست اعتراض ثالث تعیین و تعرفه کنند؟ 2- در صورتی که معترض ثالث طاری یا اجرائی تکلیف و الزام فوق را اجرا نکند محکمه باید چه نوع تصمیم یا رای اتخاذ و انشا کند.

اولا: هرگاه اعتراض ثالث طاری در دادگاهی که دعوا در آن مطرح است به عمل آید برابر صدر ماده 421 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی 79 نیاز به تقدیم دادخواست ندارد. در این صورت چنانچه طرفین رأی مورد اعتراض متعدد نباشند، بدیهی است که هر دو، طرف دعوی اعتراض ثالث طاری می باشند اما اگر متعدد باشند معترض باید شخص یا اشخاص طرف دعوای خود را معین نماید و در هر دو حالت فوق باید نشانی ایشان را نیز قید کند. به عبارت دیگر عدم نیاز به تقدیم دادخواست نافی تعیین طرف دعوی اعتراض ثالث طاری و نشانی آنها نمی باشد و چنانچه هر یک از این موارد را معین نکند و به نظر دادگاه رسیدگی ممکن نباشد، دادگاه قرار عدم استماع دعوای اعتراض ثالث طاری را صادر می کند. بدیهی است در خصوص عدم اعلام نشانی گر چه در فرض مطروحه مورد از موارد صدور اخطار نقص دادخواست که از وظایف مدیر دفتر است نمی باشد ولی منعی وجود ندارد که مدیر دفتر بنا به دستور دادگاه به معترض اخطار کند که نشانی صحیح طرف های اعتراض خود را اعلام کند و یا درخواست نشر آگهی نماید. ثانیا: در خصوص اعتراض اجرائی موضوع ماده 147 قانون اجرای احکام مدنی، همانگونه که در متن این ماده تصریح شده است مفاد شکایت باید به طرفین ابلاغ شود و منظور از طرفین مذکور در این ماده، محکوم له و محکوم علیه هستند که در هر حال طرف دعوای اعتراض ثالث اجرائی می باشند و از نظر لزوم اعلام نشانی ایشان و ضمانت اجرای مربوط، وضعیت مشابه بند یک است.

صورت‌جلسه نشست قضائی استان فارس/ شهر کازرون مورخه ۱۳۹۸/۰۴/۲۰

کدام دادگاه صالح به رسیدگی به اعتراض ثالث طاری است؟

نظر هیئت عالی

در فرض سوال دادگاه صالح به رسیدگی، دادگاهی است که رای به عنوان دلیل در آن مرجع ارائه گردیده؛ مگر اینکه رای مورد اعتراض از یک مرجع بالاتر صادر شده باشد که در این صورت باید در دادگاه صادرکننده رای مورد رسیدگی قرار گیرد.