سقوط حق حبس در مهریه موجل

سقوط حق حبس در مهریه موجل

میزان مهریه بنا بر توافق و رضایت طرفین تعیین می شود و زوج و زوجه می توانند برای پرداخت آن نیز، مدت تعیین نمایند. در اصطلاح حقوقی به مهریه ای که جهت پرداخت آن مدت تعیین شده باشد، "مهریه موجل یا مدت دار" می گویند. مهریه در زمره حقوق مالی زن به حساب می آید که بعد از جاری شدن خطبه نکاح، بر ذمه زوج می باشد و او مکلف است که آن را به همسر خود پرداخت نماید. در واقع در اصطلاح عرفی مهریه هدیه یا پیشکشی است که از جانب زوج به زوجه پرداخت می شود.

مطلب مرتبط: نحوه مطالبه مهریه در عقد موقت

مطابق با قانون مدنی به محض اینکه خطبه عقد بین زوج و زوجه، جاری می گردد، زن مالک مهریه می شود و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را مطالبه نماید. در واقع بدلیل مالکیت زوجه نسبت به مهریه، او میتواند هرگونه دخل و تصرفی در مال خود انجام دهد و عندالمطالبه بودن مهریه به این معنا می باشد که بعد از عقد، هر زمان که زوجه اراده نماید، میتواند مهریه خود را مطالبه کند و مرد مکلف است که آن را به زن بپردازد.

همانطور که زوج و زوجه در تعیین میزان مهریه با یکدیگر توافق می نمایند، می توانند در مورد مدت پرداخت مهریه نیز توافق کنند که در اینصورت به مهریه ای که مدت جهت پرداخت آن مشخص شده است، مهریه موجل می گویند. مهریه زوجه میتواند مهرالمسمی (مهریه ای که در عقدنامه نوشته می شود) یا مهرالمثل (در عقدنامه نوشته نشده و بر حسب عرف و موقعیت اجتماعی، خانوادگی، تحصیلات، زیبایی و ... زن تعیین می گردد) باشد. مهریه حال هم که در واقع منظور همان عندالمطالبه بودن مهریه می باشد. هم چنین زن و شوهر می توانند، شرط نمایند که مرد زمانی که توانایی مالی لازم را داشته باشد، مهریه خود را پرداخت نماید که به این مهر، "عندالاستطاعه" می گویند.

مطلب مرتبط: نحوه مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

حق حبس در مهریه موجل

داشتن حق حبس در مهریه به این معنا می باشد که زوجه با استفاده از حق حبس خود، تا زمانی که مهریه اش پرداخت نشود، می تواند از تمکین خودداری نماید. مساله مهمی که می بایست در مورد مهریه موجل مدنظر قرار گیرد این است که اگر برای پرداخت مهریه، مدت تعیین شود یعنی مهر موجل باشد، در اینصورت حق حبس زن ساقط می شود و نمی تواند تا زمان پایان یافتن مدت تعیین شده، مهریه خود را مطالبه نماید.

مطابق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی زمانی حق حبس به زن تعلق خواهد گرفت که مهریه‌ اش حال باشد و زمان و مهلتی برای دریافت آن مشخص نشده باشد. سوالی که در این بحث مطرح می گردد این است که مهریه عندالاستطاعه که به قدرت و توان مالی مرد مربوط می شود نیز مهریه حال محسوب خواهد شد یا خیر؟ طبق قانون مدنی و رویه قضایی در صورت عندالاستطاعه بودن مهریه و توافق زوجین بر پرداخت مهریه در زمان استطاعت مالی مرد دیگر حق حبس به زن تعلق نخواهد گرفت و زن تنها زمانی از این حق بهره مند می شود که مهریه اش عندالمطالبه باشد و هر زمان که اراده کند بتواند همسرش را به پرداخت آن ملزم بنماید. لذا زن در صورتی که مهریه عندالاستطاعه داشته باشد مجاز به اعمال حق حبس نیست و در صورت عدم ایفای وظایف زناشویی ناشزه تلقی و آثار نشوز بر وی بار می گردد. در همین ارتباط شعبه 60 دادگاه تجدیدنظر استان تهران طی دادنامه شماره 9309972130501748 مورخ 22-10-1393 در ارتباط با حق حبس زوجه در فرض عندالاستطاعه بودن مهریه بیان داشته است که:

"چنانچه مهریه عندالاستطاعه باشد، استناد به حق حبس زوجه جهت توجیه عدم تمکین پذیرفته نمی شود؛ زیرا حق حبس در مورد مهریه حال قابل اعمال بوده و تسری به مهریه عندالاستطاعه ندارد."

همچنین شعبه 24 دادگاه تجدیدنظر استان تهران نیز طی دادنامه شماره 9209970222401084 مورخ 09-07-1392 در ارتباط با تاثیر قید عندالاستطاعه بودن مهریه در زوال حق حبس زوجه چنین انشاء رای نموده اند که:

"قید عنوان پرداخت عندالاستطاعه مهریه، موجب موجل شدن دین و زوال حق حبس زوجه در خصوص تعهد تمکین از زوج می گردد."

مطلب مرتبط: حق حبس زوجه با وجود اعسار زوج

مستندات قانونی مرتبط با مهریه موجل

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 7/97/3113 شماره پرونده: 97-9/2-3113 تاریخ نظریه: 1397/11/28

عدم توانایی زوج در پرداخت مهریه عندالمطالبه، ولو با اطلاع زوجه باعث تبدیل شدن مهریه حال، به مهریه موجل نمی گردد.

نظر حضرت آیت الله العظمی سید کمال حیدری (حفظه الله) در رابطه با مهریه موجل

آیا در مهریه موجل، باید وقت مشخصی تعیین گردد یا اینکه صرف تعویق کفایت می‌کند؟

اگر همه مهر یا بخشی از آن موجل گردد، واجب است که وقت پرداخت آن ولو اجمالا مشخص گردد؛ مثلا وقتی که نوزاد به دنیا آمد یا فلان مسافر از راه برسد؛ اما اگر وقت پرداخت مبهم بود، مثلا از راه رسیدن یک مسافر، عقد و مهر صحیح است، اما مهر به حال تبدیل می گردد و زوجه هرگاه بخواهد می تواند مهریه را مطالبه نماید.