تقدیم دادخواست واخواهی خارج از مهلت

واخواهی خارج از مهلت

زمانی که حکمی از دادگاه بصورت غیابی صادر گردد و خوانده دعوا (کسی که دعوا بر علیه او مطرح شده است) در جلسه دادگاه حضور نداشته و نتواند از خود دفاع نماید، می تواند نسبت به حکم صادره به همان دادگاهی که رای را صادر نموده است، اعتراض خود را مطرح نماید که به این نوع اعتراض، واخواهی می گویند. ماده 305 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مقرر نموده است:

"محکوم علیه غایب حق دارد به حکم غیابی اعتراض نماید. این اعتراض واخواهی نامیده می شود. دادخواست واخواهی در دادگاه صادرکننده حکم غیابی قابل رسیدگی است."

مهلت تقدیم دادخواست واخواهی برای افرادی که ساکن ایران هستند، بیست روز و برای کسانی که مقیم خارج از کشور می باشند، دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی می باشد. اما گاهی اوقات ممکن است که فرد بنا به دلایلی نتواند ظرف مهلت مقرر قانونی، دادخواست واخواهی خود را تقدیم دادگاه صادرکننده رای نماید، در اینصورت او می بایست ثابت نماید که عدم طرح دعوا ظرف مهلت مقرر قانونی، بدلیل عذر موجه بوده است. بر همین اساس ماده 306 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مقرر نموده است:

"مهلت واخواهی از احکام غیابی برای کسانی که مقیم کشورند بیست روز و برای کسانی که خارج از کشور اقامت دارند دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی خواهد بود مگر اینکه معترض به حکم ثابت نماید عدم اقدام به واخواهی در این مهلت به دلیل عذر موجه بوده است. در این صورت باید دلایل موجه بودن عذر خود را ضمن دادخواست واخواهی به دادگاه صادرکننده رای اعلام نماید. اگر دادگاه ادعا را موجه تشخیص داد قرار قبول دادخواست واخواهی را صادر و اجرای حکم نیز متوقف می شود. جهات زیر عذر موجه محسوب می گردد:

1. مرضی که مانع از حرکت است.
2. فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.
3. حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر ممکن نباشد.
4. توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست واخواهی تقدیم کرد.

تبصره ۱- چنانچه ابلاغ واقعی به شخص محکوم علیه میسر نباشد و ابلاغ قانونی به عمل آید، آن ابلاغ معتبر بوده و حکم غیابی پس از انقضای مهلت قانونی و قطعی شدن به موقع اجرای گذارده خواهد شد. در صورتی که حکم ابلاغ واقعی نشده باشد و محکوم علیه مدعی عدم اطلاع از مفاد رای باشد می تواند دادخواست واخواهی به دادگاه صادرکننده حکم غیابی تقدیم دارد. دادگاه بدوا خارج از نوبت در این مورد رسیدگی نموده قرار رد یا قبول دادخواست را صادر می کند. قرار قبول دادخواست مانع اجرای حکم خواهد بود.

تبصره ۲- اجرای حکم غیابی منوط به معرفی ضامن معتبر یا اخذ تامین متناسب از محکوم له خواهد بود. مگر اینکه دادنامه یا اجرائیه به محکوم علیه غایب ابلاغ واقعی شده و نامبرده در مهلت مقرر از تاریخ ابلاغ دادنامه واخواهی نکرده باشد.

تبصره ۳- تقدیم دادخواست خارج از مهلت یادشده بدون عذر موجه قابل رسیدگی در مرحله تجدیدنظر برابر مقررات مربوط به آن مرحله می باشد."

مطلب مرتبط: نحوه انجام واخواهی در اجرای احکام

حکم غیابی چیست؟

حکم غیابی، حکمی است که خوانده یا وکیل یا نماینده قانونی او در هیچ یک از جلسات دادگاه حضور نداشته باشند و دفاعیاتی نیز مطرح ننموده باشند. ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مقرر نموده است:

"حکم دادگاه حضوری است مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع ننموده باشد و یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد."

مطلب مرتبط: نحوه اجرای حکم غیابی و معرفی ضامن

طرح دادخواست واخواهی خارج از مهلت مقرر قانونی

همانگونه که فوقاً ذکر گردید، واخواهی نیز مانند سایر طرق اعتراض به رای مقید به مهلت می باشد. این مهلت برای کسی که مقیم ایران است، بیست روز و برای فردی که مقیم خارج از کشور است، دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی می باشد. حال ممکن است که خوانده ای که در دادگاه حضور نداشته و رای او غیابی صادر گردیده است، نتواند ظرف مهلت مقرر قانونی واخواهی نماید، در اینصورت او می بایست دادخواست خود را با ذکر عذر موجه و دلایل خود، تقدیم دادگاه صادرکننده رای نماید. دادگاه اگر عذر موجه وی را بپذیرد، قرار قبول دادخواست واخواهی را صادر و اجرای رای نیز متوقف می شود تا نسبت به اعتراض انجام شده، تعیین تکلیف گردد. اما اگر دادگاه عذر عنوان گردیده را موجه تشخیص ندهد، دادخواست واخواهی را رد می نماید که البته میتوان نسبت به این تصمیم تحت شرایطی تجدیدنظر خواهی نمود.

نمونه دادخواست واخواهی

ریاست محترم دادگاه …

با سلام و عرض ادب

احتراما اینجانب … در ارتباط با دادنامه اصداری به شماره … مورخ … از آن شعبه محترم باستحضار می رساند:

اینجانب به موجب دادنامه فوق الذکر در پرونده کلاسه … بصورت غیابی محکوم به پرداخت مبلغ … ریال گردیده ام که به علت بیماری/ فوت یکی از والدین، همسر یا اولاد/ حوادث قهری مثل سیل، زلزله، آتش سوزی و غیره/ حبس یا زندانی بودن اینجانب، تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر امکان پذیر نبوده است؛ لذا به تجویز مواد 305 و 306 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی تقاضای واخواهی و رسیدگی مجدد دارم. بدیهی است دفاعیات لازم را در جلسه رسیدگی و طبق لوایح بعدی تقدیم خواهم نمود.

مطلب مرتبط: نحوه اعتراض شخص ثالث در مرحله اجرای احکام

مستندات قانونی مرتبط با واخواهی خارج از مهلت

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 7/97/943 شماره پرونده: 1329-1/127-96 تاریخ نظریه: 1397/04/10

احتراما پیرو استعلام شماره 9016/483/34001-5/6/96 و عطف به پاسخ استعلام آن مرجع به شماره 1497/96/7 مورخ 2/7/96 چنانچه دادخواست واخواهی خارج از مهلت واخواهی و خارج از مهلت تجدیدنظر خواهی و بدون اعلام عذر موجه تقدیم شده باشد آیا دادگاه تکلیفی به تبادل نسخه ثانی واخواهی و ضمائم آن برای واخوانده دارد؟ یا آنکه به صرف تقدیم دادخواست واخواهی و خارج از مهلت واخواهی و خارج از مهلت تجدیدنظر و بدون اعلام عذر موجه و بدون نیاز به تبادل لوایح مکلف به صدور قرار رد دادخواست واخواهی می باشد.

در فرض سؤال که دادخواست واخواهی خارج از مهلت واخواهی و خارج از مهلت تجدیدنظر خواهی و بدون اعلام عذر موجه داده شده است، چون مورد از موارد تلقی واخواهی به تجدیدنظر خواهی نیز محسوب نمی شود، دادگاه باید نسبت به رد دادخواست واخواهی اتخاذ تصمیم کند و در این حالت موجبی برای ابلاغ دادخواست مذکور و ضمائم آن به واخوانده و تبادل لوایح وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: نحوه صدور اجرائیه چگونه می باشد؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 296/96/7 شماره پرونده: 69-861/1-86 تاریخ نظریه: 1396/02/11

نظر به اینکه خواهان ها در مرحله رسیدگی بدوی موفق به اخذ محکومیت غیابی خواندگان به الزام به تنظیم سند رسمی می نمایند و سپس وکیل خواندگان در مهلت قانونی از رای غیابی صادره واخواهی می نمایند ولی در دادخواست واخواهی همه واخواندگان را طرف دعوی قرار نمی دهد که منجر به صدور قرار رد دعوی واخواهی می گردد متعاقباً وکیل خواندگان در مهلت قانونی 20 روز پس از ابلاغ قرار رد دعوی واخواهی از رای محکومیت اصلی درخواست تجدیدنظر خواهی می نماید. 1- آیا وکیل خواهان علی رغم صدور رد دعوی واخواهی می تواند در مهلت 20 روز پس از ابلاغ این قرار نسبت به رای محکومیت اصلی تجدیدنظر خواهی نماید یا اینکه صرفاً می تواند نسبت به قرار رد دعوی واخواهی تجدیدنظر خواهی نماید؟ 2- چنانچه وکیل خواندگان به قرار رد دعوی واخواهی اعتراض و سپس در مرحله تجدیدنظر اعتراض وی رد و قرار صادره از ناحیه دادگاه بدوی در خصوص واخواهی عیناً تایید شود آیا از تاریخ ابلاغ رای دادگاه تجدیدنظر به وکیل خواندگان نامبرده ظرف 20 روز پس از آن می تواند نسبت به اصل رای محکومیت تجدیدنظر خواهی نماید یا خیر؟

3- آیا اصولا و وفق مقررات حق تجدیدنظر خواهی پس از اتمام مرحله واخواهی چه به صورت صدور قرار و چه به صورت صدور حکم ماهوی شروع می شود یا اینکه در صورت صدور قرار رد واخواهی خوانده صراف حق اعتراض به قرار رد دعوی واخواهی را دارد و مهلت اعتراض به اصل رای محکومیت قانوناً سپری شده است و نمی تواند در این مرحله این اعتراض را مطرح نماید.

1- در فرضی که قرار رد دادخواست واخواهی صادر شود، تجدیدنظر خواهی واخواهان نسبت به اصل حکم غیابی مذکور ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ قرار رد واخواهی بلامانع است و آنها محدود به اینکه فقط از قرار رد دادخواست واخواهی تجدیدنظر خواهی نمایند، نیستند. 2- چنانچه واخواهان به قرار رد دادخواست واخواهی اعتراض کنند و دادگاه تجدیدنظر اعتراض را مردود و قرار رد دادخواست واخواهی را تأیید کند، تجدیدنظر خواهی آنها نسبت به رأی محکومیت اصلی ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی دادگاه تجدیدنظر راجع به تایید قرار رد دادخواست واخواهی بلا اشکال است. 3- با توجه به پاسخ سؤال های 1 و 2 پاسخ به این سوال روشن است.