تجویز تغییر جنسیت به چه صورت می باشد؟

تجویز تغییر جنسیت به چه صورت می باشد؟

مبحث تغییر جنسیت یکی از مباحث مهمی می باشد که بعضاً برای برخی از خانواده ها دارای پیامدها و آثار حقوقی مختلفی می باشد. آفرینش انسان بدین نحو می باشد که جنسیت آنها یا زن است یا مرد و حالت سومی وجود ندارد فلذا اگر فردی غیر از این دو گونه باشد، دچار اختلال و بیماری خواهد بود. مبحث تغییر جنسیت در دو نوع از انسان ها اتفاق می افتد که عبارت اند از افراد دو جنسی و افراد تراجنسیتی. در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در خصوص تجویز تغییر جنسیت و مباحث مربوط بدان پرداخته شود.

مطلب مرتبط: نمونه رای تجویز عمل تطبیق جنسیت

تجویز تغییر جنسیت 

در خصوص مبحث تجویز تغییر جنسیت ذکر این نکته حائز اهمیت است که فردی که خواهان انجام این کار است می بایست یا دو جنسی باشد (کسی که همزمان دارای علائم مردانگی و زنانگی است) و‌ یا تراجنسیتی یا ترنس (کسانی که از لحاظ جسمی مشکلی ندارند اما از نظر ذهنی و روانی کالبد خود را دوست نداشته و از جنسیت خود ناراضی می باشند. یعنی اگر زن باشد، بدن کاملا زنانه دارد یا اگر مرد باشد، بدن کاملا مردانه دارد اما از لحاظ فکری و روانی، بدن خود را نمی تواند قبول کند). جهت صدور تجویر تغییر جنسیت مراحل ذیل توسط فردی که در یکی از دو‌ گروه فوق جای دارد، می بایست انجام پذیرد:

۱) ارجاع موضوع به پزشکی قانونی توسط دادگاه 

۲) برگزاری جلسات روان درمانی توسط متخصصین برای فردی که متقاضی انجام این امر است. 

۳) پس از تایید نسبی توسط پزشک متخصص یا روان شناس، حداقل ۳ الی ۶ ماه به فرد متقاضی تغییر جنسیت، این فرصت را می دهند تا در قالب جنس مخالف در جامعه و خانواده حاضر شود چراکه عمل جراحی، غیرقابل بازگشت است و در صورتی که فرد پشیمان شود، بازگشتی وجود ندارد.

۴) طرح موضوع در کمیسیون پزشکی قانونی و تایید قطعی این مرجع در خصوص عمل جراحی

۵) انجام عمل جراحی و تغییر جنسیت و بعد از آن طرح دادخواست مبنی بر اصلاح و تغییر شناسنامه

نکات مهم در خصوص تجویز تغییر جنسیت 

۱) تاکنون قانون یا آیین نامه ای در خصوص موضوع تغییر جنسیت تصویب نگردیده است اما تنها مستند قانونی موجود، بند ۱۸ ماده ۴ قانون حمایت خانواده می باشد که صرفاً اعلام داشته است که رسیدگی به درخواست تغییر جنسیت در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد که با تقدیم دادخواست انجام می گیرد. دادگاه صالح جهت رسیدگی به این امر، دادگاه خانواده محل اقامت خواهان می باشد.

۲) درخواست تغییر جنسیت، دعوا نبوده و امری غیرترافعی است و نیازی به طرف دعوا قرار دادن کسی وجود ندارد. رایی که در این خصوص صادر می گردد، قابل تجدیدنظر خواهی خواهد بود.

۳) پس از صدور رای مبنی بر تجویز تغییر جنسیت و‌هم چنین بعد از انجام عمل جراحی، فرد می تواند از دادگاه حقوقی تقاضای اصلاح شناسنامه و تغییر نام را درخواست نماید. دادگاه پس از بررسی موضوع، حکم مقنضی را صادر می نماید.

۴) یکی از موارد مهم در تغییر جنسیت، مربوط به زمانی است که فرد متاهل بوده و تغییر جنسیت را انجام داده باشد، طبیعتاً از زمان انجام جراحی، نکاح خود به خود منفصل و‌ باطل می شود لازم به توضیح است که در این مورد نیز مراجعه به دادگاه و صدور حکم مقتضی، ضروری می باشد. حال اگر زن و مرد هر دو ترنس بوده باشند و هر دو تغییر جنسیت دهند، اگر جنسیت هر دو یکی باشد، نکاح باطل خواهد شد اما اگر جنسیت شان متفاوت باشد، نکاح تجدید می شود (منطبق با نظریه امام خمینی در تحریرالوسیله).

مورد دیگر آنکه اگر مرد متاهل تغییر جنسیت دهد، در صورت وقوع نزدیکی، قبل از انجام جراحی، مکلف به پرداخت تمام مهریه است حتی در صورت عدم نزدیکی نیز، نظر اقوی پرداخت تمام مهر می باشد. فرض دیگری که در خصوص تغییر جنسیت مرد متاهل، قابل تصور است مربوط به وضعیت ولایت او بر فرزندان صغیرش می باشد. در صورت تغییر جنسیت، ولایت او بر فرزندانش از بین می رود. حال اگر زن تغییر جنسیت دهد، ولایت او بر فرزندان صغیرش ثابت نخواهد شد و ولایت فرزندان با جد پدری خواهد بود و در صورت نبود جد پدری، ولایت صغار با حاکم خواهد بود. 

۵) در خصوص مساله ارث بردن فردی که تغییر جنسیت داده است، امام خمینی دو فرض ذیل را مطرح نموده اند: 

الف) چنانچه جنسیت هر یک از خواهر و برادر، به جنس مخالف تغییر یابد، بدلیل آنکه نسبت میان آنان قطع نمی شود، مشکلی در تقسیم ارث بوجود نمی آید. لذا در این فرض وضعیت فعلی شخص تغییر یافته ملاک تقسیم ارث خواهد بود. هم چنین در صورت تغییر جنسیت عمو به عمه یا دایی به خاله و بالعکس. 

ب) در صورت تغییر جنسیت پدر، مادر، جد و جده، مشکل در میزان سهم الارث بوجود می آید چراکه بطور مثال اگر جنسیت پدر، تغییر کند، فعلاً نه پدر است نه مادر. بنابراین ملاک تقسیم ارث، وضعیت سابق پدر و مادر پیش از تعیین جنسیت خواهد بود.