سفته چیست؟ راه های مطالبه سفته کدام است؟

نحوه مطالبه سفته چگونه است؟

مطابق با قانون تجارت سفته سندی است که به موجب آن صادرکننده متعهد می شود مبلغ مشخصی را در زمان معین یا عندالمطالبه به دارنده سند پرداخت نماید. برای اینکه سفته سند تجاری تلقی گردد می بایست دارای ویژگی های قانونی باشد (ماده 308 قانون تجارت). یعنی باید دارای مهر یا امضای صادرکننده، تاریخ صدور، تاریخ پرداخت، مبلغ و گیرنده سفته باشد. همچنین گیرنده سفته ممکن است شخص معینی باشد یا اینکه سند در وجه حامل صادر شده باشد. مطابق با ماده ٣٠٧ قانون تجارت:

"فته‌ طلب (سفته) سندی است که به موجب آن امضاء کننده تعهد می‌کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به‌ حواله کرد آن شخص کارسازی نماید."

سفته به نوعی وسیله کسب اعتبار است یعنی بعنوان یک وثیقه مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه کسی از سفته به جای پول یا بجای چک استفاده نمی کند و معمولاً زمانی که کسی وام از بانک دریافت می کند یا از کسی مال یا پولی را قرض می کند، برای تضمین بازپرداخت آن، از سفته استفاده می کند.

بیشتر بخوانید: در صورت مفقود شدن چک چه اقداماتی باید انجام داد؟

جهت مطالبه وجه سفته چه زمانی باید اقدام شود؟

تمامی سفته ها دارای دو نوع تاریخ می باشند: تاریخ صدور و تاریخ سررسید. برای مطالبه وجه سفته تاریخ صدور آن ملاک نیست بلکه ملاک عمل، زمانی است که تاریخ سررسید فرا رسیده است. اهمیت تاریخ سررسید بدین جهت می باشد که اگر صادرکننده به تعهدش عمل نکند، وقتی دارنده می خواهد که سفته را به اجرا بگذارد، میتواند ظرف ده روز از تاریخ سررسید سفته (ماده 284 قانون تجارت)، آن را واخواست نماید و ظرف یکسال از تاریخ سررسید علیه صادرکننده و سایر مسئولین سفته طرح دعوا نماید.

دارنده سفته جهت استفاده از امتیازات آن به عنوان سند تجاری از جمله تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی یا حق مراجعه به تمامی امضاکنندگان به صورت تضامنی، باید در سر وعده، وجه سفته را مطالبه نماید و در صورت عدم پرداخت، با اعتراض عدم پرداخت یا همان واخواست به طور رسمی نسبت به کوتاهی صادرکننده و سایر امضاکنندگان از پرداخت سفته، اعتراض نماید. حال چنانچه سفته ظرف ده روز از تاریخ سررسید، واخواست نشود امکان استفاده از شرایط توقیف اموال بدون پرداخت خسارت احتمالی (تامین خواسته) ممکن نیست (بند ج ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی). نکته مهم این است که اگر صادرکننده اموالی نداشته باشد، در اینصورت لازم نیست که سفته واخواست شود چون که می بایست دو درصد مبلغ اسمی سفته علاوه بر هزینه دادرسی، بعنوان هزینه واخواست، پرداخت گردد.

مطلب مرتبط: مطالبه وجه چک با آخرین تغییرات آن

جهت مطالبه سفته به کجا باید مراجعه شود؟

اگر مبلغ سفته تا ٢٠ میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف محل اقامت صادرکننده (خوانده) صالح است اما اگر مبلغ آن بیش از ٢٠ میلیون تومان باشد، مرجع صالح دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده می باشد. هزینه دادرسی در دادگاه ٣/٥ درصد مبلغ سفته است و در شورای حل اختلاف دو و نیم درصد ارزش خواسته می باشد.

خواهان دعوای مطالبه وجه سفته چه کسی است؟

هر شخصی که اسم او مقابل عبارت حواله کرد نوشته شده باشد، می تواند خواهان دعوا باشد. البته ممکن است سفته در وجه حامل نیز صادر شود. بنابراین هم ذینفع و هم وکیل او می توانند برای مطالبه وجه سفته در دادگاه یا شورای حل اختلاف، دادخواست تقدیم نمایند.

مطلب مرتبط: چگونگی مطالبه ارز خارجی از طریق دادگاه

چه کسی مسئول پرداخت وجه سفته است؟

در ابتدای خط دوم سفته عبارت متعهد یا متعهدین نوشته شده است و بدین معنا می باشد که صادرکننده و متعهد سفته به نوعی مسئول پرداخت وجه سفته می باشند. مشخصات صادرکننده و مسئول پرداخت وجه سفته در قسمت پایین سفته در کادر مستطیل نوشته می شود. دارنده سفته باید در نشانی محل اقامت صادرکننده، طرح دعوا نماید. اگر دارنده سفته بخواهد آن را به شخص ثالثی انتقال دهد، باید پشت سفته نام خود را بنویسد و دو امضاء بزند که به این عمل، ظهرنویسی می گویند. علاوه بر ظهرنویس، ممکن است شخص دیگری با عنوان "ضامن" پشت سفته را امضاء بزند که در واقع ضامن پرداخت وجه سفته شود.

نکته مهم این است که اگر از تاریخ سررسید سفته نسبت به آن اعتراض عدم تادیه صورت نپذیرد، دیگر امکان اقامه دعوا علیه ظهرنویس وجود ندارد (ماده 289 قانون تجارت). همچنین چنانچه دارنده سفته ای که به علت عدم پرداخت اعتراض شده است، برابر مواد 286 و 287 قانون تجارت ظرف یک الی دو سال (حسب مورد) از تاریخ اعتراض اقامه دعوی ننماید طبق ماده 289 همان قانون حق مراجعه به ظهرنویس ها را ندارد.

بیشتر بخوانید: ویژگی های اسناد تجاری چیست؟

مدارک لازم جهت مطالبه سفته

گام اول و بسیار مهم در ارائه دادخواست مطالبه وجه سفته، تنظیم یک دادخواست مدون و قانونی توسط یک وکیل دادگستری می باشد تا بتواند به تمامی جنبه های موضوع دعوا در دادخواست اشاره نماید. برای مطالبه وجه سفته می بایست مدارک زیر را تهیه و ضمیمه دادخواست نمایید:

• تصویر مصدق سفته
• تصویر مصدق واخواست سفته (اگر انجام شده است)
• تصویر مصدق کارت ملی خواهان
• تصویر مصدق مستنداتی که سفته را دریافت نموده اید (اختیاری)
• اصل وکالتنامه وکیل (اگر وکیل دارید)

نکته مهم: اگر قصد دارید که اموال بدهکار را توقیف نمایید باید در ستون خواسته قید نمایید تقاضای صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت وجه سفته بانضمام تقاضای صدور قرار تامین خواسته.

پس از ارجاع دادخواست مطالبه وجه سفته، وقت رسیدگی تعیین می گردد که در صورت حضور طرفین دعوا و احراز مدیون بودن متعهد، وی محکوم به پرداخت وجه سفته می گردد و اگر بدهی خود را نپردازد، اموال او توقیف می شود و اگر اموالی نداشته باشد، به درخواست طلبکار بازداشت و حبس می شود مگر اینکه بدهکار تقاضای اعسار نماید که در صورت احراز عدم توان پرداخت او، حکم به پرداخت بصورت اقساط داده می شود.

مطلب مرتبط: لزوم رعایت مهلت اعتراض برای صدور قرار تامین خواسته در اسناد تجاری

مستندات قانونی مرتبط با مطالبه سفته

صورت جلسه نشست قضائی استان خراسان رضوی/ شهر طرقبه مورخ ۱۳۹۷/۰۴/۱۴

در صورتی که مستند دادخواست مطالبه وجه سفته باشد که واخواست نشده است تصمیم مرجع قضایی چه خواهد بود؟

نظر هیئت عالی

اسناد تجاری از جمله سفته در صورتی که علاوه بر شرایط شکلی، در مهلت قانونی واخواست شده باشند دارای مزایا و امتیازات موضوع ماده 293 قانون تجارت خواهند بود والا در زمره اسناد عادی تلقی و سند تجاری محسوب نمی شوند.

صورت جلسه نشست قضائی استان آذربایجان شرقی/ شهر اسکو مورخ ۱۳۸۱/۰۵/۰۴

اگر کسی به جای اینکه ظهر سفته را امضا کند روی سفته را امضا کند، آیا آثار ظهرنویسی بر آن سفته بار می شود یا خیر؟ به عبارت دیگر، آیا می توان به جای ظهر سفته، روی سفته را امضا کرد؟

نظر هیئت عالی

منظور از ظهرنویسی در سفته یا برات انتقال طلب دارنده به فرد دیگری است و در صورتی که از امضای روی سفته انتقال طلب و یا ضمانت افاده شود، آثار قانونی بر آن مترتب است.

صورت جلسه نشست قضائی استان قزوین/ شهر قزوین مورخ ۱۳۹۶/۰۵/۲۵

شخصی سفته را بدون اینکه واخواست نماید اقدام به مطالبه آن نموده است:

الف) آدرس مندرج در سفته برای تادیه وجه آن قزوین، لیکن آدرس متعهد در حوزه قضایی تاکستان می باشد مشخص فرمایید کدامیک از حوزه های شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است؟

ب) سفته فاقد هرگونه مندرجاتی است و فقط از سوی متعهد امضا شده است آیا دارنده سفته می تواند در قالب مطالبه وجه سفته اقدام به طرح دعوی نماید؟ رایی که از سوی قاضی مربوطه در این خصوص صادر می گردد چگونه است استدلال فرمایید.

نظر هیئت عالی

درصورتیکه سفته فاقد شرایط قانونی یک سند تجاری باشد، به عنوان یک سند عادی می تواند مستند دعوی خواهان قرار گرفته و مثبت دعوی خواهان باشد. بنابراین اگر بهای خواسته تا 20 میلیون تومان تقویم شود، به استناد مواد 11 و 513 ق.آ.د.م ناظر به بند الف ماده 9 قانون شورای حل اختلاف، خواهان می تواند در شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده و یا شورای حل اختلاف محل تنظیم و انعقاد قرارداد یا محل اجرای قرارداد (محل پرداخت وجه سند مورد تعهد) مبادرت به طرح دعوی نماید.