نحوه طرح دعوا در صورت غیبت و گم شدن همسر

غیبت و گم شدن همسر

گاهی اوقات ممکن است که در زندگی زناشویی، مشکلاتی رخ دهد و بدلیل بروز اختلاف و عدم تفاهم، مردی تصمیم بگیرد بدون اطلاع دادن به همسر خود، زندگی مشترک را ترک نمایند. در این قبیل موارد و عدم اطلاع زوجه از دلیل رفتن و ترک زندگی توسط شوهر، او راه چاره ای جز مراجعه به محاکم دادگستری و طرح دعوا نخواهد داشت. در این مقاله به بررسی نحوه طرح دعوا در صورت غیبت و گم شدن همسر می پردازیم.

مطابق با رویه موجود، وقتی فردی گم میشود، در وهله اول می بایست، خانواده آن فرد به دادسرا یا کلانتری محل مراجعه نمایند و گم شدن او را اطلاع دهند، یعنی زوجه می بایست گم شدن همسر خود را اطلاع دهد. در این قبیل موارد قانون کمک فراوانی به زنانی انجام میدهد که همسرشان به یکباره ترک زندگی نموده و ممکن است در این بین فرزند یا فرزندان مشترک آنان نیز آسیب جدی متحمل شوند.

یکی دیگر از اقداماتی که می بایست، زن در نبود همسر خود انجام دهد، انجام تامین دلیل است بدین ترتیب که او می بایست به شورای حل اختلاف مراجعه نموده تا کارشناسی تعیین گردد و کارشناس با مراجعه و بازدید منزل مشترک، گواهی نماید که شوهر، ترک منزل نموده و به اصطلاح گمشده است و خانواده از او بی اطلاع می باشند.

بعد از گذشت مدت زمانی تقریبا طولانی، اگر زن به این باور برسد که همسرش تعمدا ترک منزل نموده و قصد ادامه زندگی مشترک را ندارد، می بایست از طریق مراجع قانونی، با توجه به شروط ضمن عقدی که در عقدنامه ها گنجانده شده است، تقاضای طلاق نماید. مطابق با یکی از آن شروط، وقتی که زوج، خانواده را بدون علت ترک نموده و شش ماه مستمر غیبت داشته باشد، زن اصطلاحا در عسر و حرج قرار می گیرد و میتواند از دادگاه، درخواست طلاق نماید.

مطلب مرتبط: بررسی شرایط دوازده گانه عقدنامه ازدواج

جهت انجام این امر، در ابتدا زن می بایست دادخواست طلاق بدلیل ترک منزل توسط شوهر را تقدیم دادگاه نماید. زن، خواهان دعوا می باشد و شوهرش، خوانده دعواست و بدلیل اینکه نشانی دقیقی از شوهر خود ندارد، می بایست در دادخواست او را مجهول المکان معرفی نماید تا از طریق نشر آگهی، وقت رسیدگی ابلاغ گردد. بدلیل عدم حضور مرد، روند رسیدگی بصورت غیابی انجام می گیرد و طلاق غیابی صادر می شود. ناگفته نماند که اجرای حکم غیابی، منوط به معرفی ضامن معتبر و یا اخذ تامین از محکوم له (خواهان) می باشد.

معمولا به خانم هایی که همسرشان بدون دلیل ترک منزل نموده اند و اطلاعی از آنان در دسترس نمی باشد، توصیه میگردد علاوه بر دادخواست طلاق، دعاوی دیگری از جمله مطالبه مهریه، نفقه و اجرت المثل خود را نیز مطرح نمایند تا اگر اموالی از همسرشان یافت گردید، توقیف نمایند و بتوانند به حق و حقوق مالی خود دست پیدا کنند.

نکته مهم این است که اگر بین زن و شوهری، عقدنامه قدیمی وجود داشته باشد که شروط ضمن عقد در آن وجود نداشته باشد، در اینصورت اقدامات زن قدری با دشواری روبرو می گردد. در این خصوص ماده ١٠٢٩ قانون مدنی مقرر نموده است:

"هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد زن او می تواند تقاضای طلاق کند در این صورت با رعایت ماده ۱۰۲۳ حاکم او را طلاق می‌دهد."

ترتیب رسیدگی مطابق با ماده ١٠٢٣ قانون مدنی به اینصورت می باشد که دادگاه زمانی میتواند حکم موت فرضی غایب را صادر نماید که در یکی از جرائد محل و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران اعلانی در سه دفعه متوالی هر کدام به فاصله ۱ ماه منتشر کرده و اشخاصی را که ممکن است از غایب خبری داشته باشند دعوت نماید تا اگر خبر دارند به اطلاع دادگاه برسانند. اگر یکسال از تاریخ اولین اعلان بگذرد و حیات غایب ثابت نشود حکم موت فرضی او داده میشود و بر این اساس زن میتواند درخواست طلاق نماید.

مطلب مرتبط: عواقب قانونی ترک منزل توسط همسر

هم چنین قانونگذار مقرر نموده است که زنی که شوهر او غایب مفقودالاثر بوده و حاکم او را طلاق داده باشد باید از تاریخ طلاق، عده وفات نگاه دارد. (ماده ١١٥٦ قانون مدنی)

اگر شوهر قبل از انقضا مدت عده مراجعه نماید، حق رجوع به همسر خود را دارد اما بعد از انقضاء مدت عده، حق رجوع ندارد.

مستندات قانونی مرتبط با غیبت و گم شدن همسر

صورتجلسه نشست قضائی استان اردبیل مورخ ۱۳۸۳/۰۴/۳۰

زمانی که زوجه به طرفیت زوج دعوای طلاق طرح می‌کند و زوج را مجهول‌المکان اعلام می‌کند آیا دادگاه باید مقررات مربوط به غایب مفقود الاثر را در مورد طلاق زوجه و غیبت زوج رعایت کند؟ اساساً چه تفاوتی بین مجهول‌المکان بودن و غایب مفقود الاثر وجود دارد؟

نظر هیئت عالی

ممکن است در دو مورد زوج، (خوانده دادخواست طلاق)، تقدیمی از ناحیه زوجه قرار گیرد. 1ـ در صورتی که تخلف زوج نسبت به یکی از شروط ضمن ‌العقد محقق شود که در این ‌صورت دادگاه با احراز تخلف از شرط، حکم طلاق صادر می‌کند. 2ـ در صورتی ‌که زوجه به‌ عنوان عسر و حرج، (زوج مجهول‌المکان) را خوانده قرار دهد که در این ‌صورت نیز دادگاه پس از احراز عسر و حرج، حکم طلاق صادر می‌کند. در این دو مورد مجهول‌المکان بودن زوج ارتباطی به غایب مفقود ‌الاثر ندارد اما در صورتی ‌که زوجه هیچ‌یک از دو مورد فوق را جهت تقاضای طلاق اعلام نکند و صرفاً مدعی باشد که شوهرش منزل را ترک کرده و از او اطلاعی ندارد در این مورد مقررات مربوط به شخص غایب مفقود الاثر اعمال و سپس حکم طلاق صادر می‌شود.

نظر اکثریت

مطابق ماده 1011 قانون مدنی ایران غایب مفقود الاثر کسی است که از غیبـت او مدت بالنسبه مدیدی گذشته و از او به هیچ وجه خبری نباشد. براین اساس می‌توان گفت هر مفقود ‌الاثری، مجهول المکان است ولی هر مجهول ‌المکانی مفقود ‌الاثر ‌نیست. ممکن است مردی همسر و فرزندان خود را به جهاتی از جمله ایذا و اذیت آن‌ها، ترک نفقه و کینه توزی و انتقام‌جویی ترک کند و مکان خود را از آن‌ها پنهان و مخفی نگه دارد و زوجه به جهت عسر و حرج دعوای طلاق مطرح کند در این حالت نمی‌توان به او مفقود الاثر گفت. زیرا احتمالاً از او سراغ وجود دارد ولی مکان او و آدرس او معلوم نیست پس او مجهول‌المکان است و لازم نیست در این مورد مقررات مربوط به غایب مفقودالاثر مخصوصاً مواد 1029 و 1030 قانون مدنی ایران رعایت شود و زن او بعد از چهار سال تمام طلاق داده شود. در رسیدگی، دادخواست و خواسته زوجه مبنا و ملاک است اگر او شوهر خود را مجهول‌المکان اعلام کرد از طریق انتشار آگهی، ابلاغ اخطاریه‌ها و دادنامه‌ها انجام می‌شود اگر او را مفقود ‌الاثر اعلام کرد از مقررات مربوط به غایب استفاده می‌شود در هر حال در رسیدگی نسبت به اینکه زوج واقعاً مجهول‌المکان است یا خیر تحقیق می‌شود.