اجرت المثل زوجه در عقد موقت

اجرت المثل زوجه در عقد موقت

مطابق با قانون حمایت خانواده، به محض ازدواج، زن و شوهر در قبال یکدیگر عهده دار انجام وظایف و مسئولیت هایی می شوند. از جمله وظایفی که مطابق با قانون و شرع مقدس اسلام زن موظف به رعایت آن می باشد، تمکین عام و تمکین خاص است. تمکین خاص یعنی برقراری رابطه خاص جنسی و زناشویی میان زوجین. در واقع تمکین خاص به معنای اطاعت پذیری زن در مسائل جنسی و رابطه جنسی معقول با همسر خود می باشد. تمکین عام به معنای اطاعت کلی زن از شوهر در انجام امور زندگی مشترک می باشد. نتیجه اینکه اگر زن در طول زندگی مشترک و در منزل همسر خود، به انجام کارهایی بجز مواردی که قانون بر عهده او گذاشته است، بپردازد، مستحق دریافت پاداشی است که به آن "اجرت المثل ایام زوجیت" می گویند.

قانون مدنی و قانون حمایت خانواده مقرر نموده است که حق طلاق متعلق به مرد است و او می تواند در هر زمان همسر خود را مطلقه نماید اما می بایست قبل از آن، تکلیف پرداخت تمامی حق و حقوق مالی زن را مشخص نماید. یکی از این موارد اجرت المثل ایام زوجیت می باشد که می بایست به زن پرداخت گردد.

مطلب مرتبط: آیا امکان مطالبه اجرت المثل بعد از فوت شوهر وجود دارد؟

قانونگذار مقرر نموده است که اگر زوجه در طول زندگی مشترک کارهایی را انجام دهد که موظف به انجام آنان نبوده، می بایست اجرت المثل به او پرداخت گردد. در این مقاله سعی میگردد در ارتباط با پرداخت اجرت المثل در عقد موقت به تفصیل توضیح داده شود. ماده ۳۳۶ قانون مدنی مقرر نموده است:

“هرگاه کسی بر حسب امر دیگری اقدام بعملی نماید که عرفا برای آن عمل اجرتی بوده و یا آن شخص عادتاً مهیای آن عمل باشد عامل مستحق اجرت خود خواهد بود مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع داشته است.

تبصره- چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید.”

مطلب مرتبط: هر آنچه که لازم است در مورد نحله بدانید

با توجه به تبصره الحاقی ماده ۳۳۶ قانون مدنی، در عقد ازدواج موقت نیز زن می تواند اجرت المثل ایام زوجیت را مطالبه نماید. پس در ارتباط با تعلق گرفتن اجرت المثل به زوجه، دیگر تفاوتی میان عقد ازدواج دائم و موقت وجود ندارد. ناگفته نماند که می بایست سه شرط ذیل وجود داشته باشد:

1. انجام امور منزل و رسیدگی به فرزندان از جمله وظایف زوجه چه در عقد موقت چه در عقد دائم نمی باشد بنابراین زن میتواند در قبال کارهایی که در منزل شوهر انجام میدهد، اجرت المثل دریافت نماید. پس انجام امور منزل از وظایف زن نیست و به او اجرت المثل تعلق میگیرد البته بدین شرط که قصد تبرع نداشته باشد.
2. زمانی که زوجه دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت را مطالبه نماید می بایست ثابت کند که در انجام این امور قصد تبرع (مجانی انجام دادن) نداشته است در اینصورت مستحق دریافت اجرت المثل می باشد. ناگفته نماید برخی حقوقدانان بر این باورند که زوج باید قصد تبرع زوجه را ثابت نماید و زوجه نیازی به اثبات قصد عدم تبرع خود ندارد.
3. زوجه کارهایی را که در منزل همسرش انجام داده به دستور او نبوده و جز وظایف شرعی او نبوده باشد. بطور مثال تمکین خاص در زمره وظایف شرعی زن می باشد که مکلف به انجام آن است و بابت آن نمیتواند مطالبه اجرت المثل نماید اما انجام اموری مانند آشپزی کردن، شستن لباس و ... اگر ثابت شود که رایگان انجام نداده است، میتواند اجرت المثل دریافت نماید.

زوجه در عقد موقت نیز مانند عقد دائم جهت مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت، می بایست در ابتدا به دفاتر خدمات قضایی مراجعه و دادخواست را تقدیم نماید. دادخواست به دادگاه خانواده صالح ارجاع داده می شود. در وقت رسیدگی تعیین گردیده، دادگاه با استماع اظهارات طرفین در صورتی که زن را مستحق دریافت اجرت المثل بداند، موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع میدهد تا میزان اجرت المثل را با توجه به شرایط و موقعیت زن تعیین نماید.

مطلب مرتبط: نمونه رای اجرت المثل ایام زوجیت

مستندات قانونی مرتبط با اجرت المثل زوجه در عقد موقت

صورتجلسه نشست قضائی استان مازندران/ شهر ساری مورخ 04-04-1393

اگر زوج خواهان طلاق باشد، جهت پرداخت اجرت المثل دوران زوجیت به زوجه، مدعی و منکر در اثبات این شرط چه کسی محسوب می شود؟

نظر هیئت عالی

ظاهر ماده 336 قانون مدنی حاکی از آن است که اصل عدم تبرع است و زوجه لازم نیست قصد عدم تبرع خود را ثابت کند ولی در مورد امر زوج به اقدام فعلی از ناحیه زوجه، چنین اصلی وجود ندارد و زوجه باید ثابت کند که در اجرای امر شوهر مبادرت به انجام کار کرده است. عبارت: «و برای دادگاه نیز ثابت شود»‌ اصولاً در مقام نسخ اصل مندرج در ماده 336 قانون مدنی نیست زیرا نسخ نیاز به تصریح دارد و تصریحی در این زمینه دیده نمی شود. بلکه آن چیزی که باید در دادگاه ثابت شود استحقاق زوجه مبنی بر اجرت المثل است و زمانی زوجه مستحق اجرت المثل می شود که ثابت کند به امر زوج مبادرت به انجام کار کرده است و زوج نتواند قصد تبرع زوجه را ثابت کند. در این زمینه به بیان فتوای چند تن از آیات عظام که مؤید نظر فوق است می پردازیم: الف ـ ‌حضرت آیت ‌‌ا... بهجت: «اگر مرد از زن خواسته که کار کند و قصد تبرع زن ثابت نیست مرد اجرت زن را ضامن است. و اگر بدون درخواست مرد، زن کار کرده مرد ضامن اجرت او نیست هر چند بدون قصد تبرع کار کرده باشد و متعارف آن قسم دوم است. (مجموعه آراء فقهی قضایی در امور حقوقی، نکاح 2، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، ص 134)

ب ـ حضرت آیت ا... سیستانی: اگر زن ادعا کند که قصد تبرع نداشته، پذیرفته می شود (مجموعه آراء فقهی قضایی در امور حقوقی، نکاح 2، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، ص 134) ج ـ حضرت آیت ا... ناصر مکارم شیرازی: «اگر تبرعی بودن واقعاً مشروط به ادامه زندگی زناشویی بوده در این صورت حق مطالبه در فرض طلاق دارد» (مجموعه آراء فقهی قضایی در امور حقوقی، نکاح 2، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، ص 135) و ماده 336 قانون مدنی چنین مقرر می دارد: «هرگاه کسی بر حسب امر دیگری اقدام به عملی کند که عرفاً برای آن عمل اجرتی بوده و یا آن شخص از روی عادت مهیای آن عمل باشد عامل مستحق اجرت عمل خود خواهد بود مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع داشته است».