تمکین چیست؟ عدم تمکین به چه معناست؟

تمکین به چه معناست؟

بعد از اینکه عقد نکاح بطور صحیح واقع شود، هر یک از زوجین (زن و مرد) در مقابل یکدیگر به انجام وظایف مشخصی متعهد می گردند، تمکین در واقع به معنای انجام وظایف زناشویی توسط زوجه (زن) می باشد. بطور مثال مطابق با قانون مدنی و قانون حمایت خانواده، از جمله وظایف زن این است که در منزلی سکونت داشته باشد که شوهر او انتخاب نموده است به شرط آنکه منزل، متناسب با شئونات زن انتخاب شده باشد. بنابراین سکونت زن در منزلی که شوهر او انتخاب می نماید یکی از موارد تمکین زن محسوب می شود. در این ارتباط ماده ١١١٤ قانون مدنی مقرر میدارد:

"زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد."

مطلب مرتبط: چگونه می توان به شکل قانونی از شوهر نفقه گرفت؟!

انواع تمکین

تمکین به دو صورت می باشد:

1. تمکین خاص
2. تمکین عام

تمکین خاص چیست؟

تمکین خاص یعنی برقراری رابطه خاص جنسی و زناشویی میان زوجین. در واقع تمکین خاص بمعنای اطاعت پذیری زن در مسائل جنسی و رابطه جنسی معقول با همسر خود می باشد.

تمکین عام چیست؟

تمکین عام بمعنای اطاعت کلی زن از شوهر در انجام امور زندگی مشترک می باشد.

ناشزه به چه معناست؟

به زنی که از انجام وظایف زناشویی در مقابل شوهر خود خودداری نماید، ناشزه می گویند. مطابق با قانون مدنی، به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد. ماده ١١٠٨ قانون مدنی مقرر میدارد:

"هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود."

مطلب مرتبط: نفقه چیست و در چه صورتی به زن نفقه تعلق می گیرد؟

الزام به تمکین به چه صورت می باشد؟

در صورتی که زوجه (زن) بنا به هر علتی از شوهر خود تمکین (عام یا خاص) ننماید، در اینصورت مرد میتواند دادخواست الزام زن به تمکین را از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی ثبت نماید. بعد از ثبت دادخواست، پرونده از طریق دفتر خدمات قضایی به دادگاه خانواده محل اقامت زوجه ارسال می گردد. توصیه میگردد قبل از ثبت دادخواست الزام به تمکین، اظهارنامه ای با موضوع تمکین زوجه و بازگشت او به منزل، ارسال گردد.

بعد از ارجاع پرونده به دادگاه خانواده، پرونده به یکی از شعب ارسال می شود و بعد از آن وقت رسیدگی تعیین می شود و به طرفین ابلاغ می گردد. در جلسه رسیدگی، شوهر موظف است که ثابت نماید منزل و اسباب و اثاثیه ای متناسب با شئونات زن تهیه نموده است. در این مرحله کارشناس رسمی دادگستری توسط قاضی دادگاه تعیین می شود تا شرایط موجود را بررسی نماید و نظر خود را اعلام کند. در صورتی که ادعای مرد ثابت شود و حکم بر الزام زن به تمکین صادر گردد، پس از قطعیت رای مرد میتواند از دادگاه بدوی تقاضای صدور اجرائیه را بنماید و با ارسال پرونده به اجرای احکام، حکم اجرا گردد. نکته حائز اهمیت این است که به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی نمیتوان با توسل به زور یا تهدید زن را به خانه شوهر برگرداند. در این شرایط زن، ناشزه است و مستحق نفقه نمی باشد.

مطلب مرتبط: چگونگی انجام ملاقات فرزند مشترک بعد از وقوع طلاق

در کدام موارد زن میتواند از شوهر خود تمکین نکند؟

موارد ذیل عذرهای موجهی می باشند که زن مجاز به عدم تمکین است:

• زمانی که مرد دچار امراض مقاربتی شده باشد که در اینصورت زن می تواند از تمکین خاص امتناع نماید.
• استفاده زن باکره از حق حبس خود به شرطی که تمکین عام نکرده باشد.
• اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن می تواند مسکن علیحده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود. (ماده ١١١٥ قانون مدنی)
• عدم تهیه منزل مناسب شان و شئونات زوجه
• اگر زن در دوره عادت ماهانه باشد، می تواند از رابطه زناشویی با شوهر خودداری نماید.

بیشتر بخوانید: لزوم حسن معاشرت زوجین با یکدیگر

حق حبس چیست؟

حق حبس یعنی اینکه زن باکره می تواند در دفاع از الزام به تمکین خود بیان نماید تا زمانی که شوهر او تمام مهریه او را پرداخت نکند، میتواند از شوهر خود تمکین ننماید به این حق زن، "حق حبس" می گویند. بعضی از حقوقدانان معتقدند حتی اگر مرد دادخواست تقسیط مهریه را هم بدهد، حق حبس زن تا پرداخت آخرین قسط کل مهریه پابرجاست. در حالی که بعضی دیگر عقیده ای برخلاف نظریه فوق را دارند. قابل ذکر است که اگر زوجه باکره از شوهر خود تمکین عام کرده باشد حتی اگر تمکین خاص نکرده باشد، حق حبس او از بین میرود.

مطلب مرتبط: نحوه مطالبه مهریه در عقد موقت

وظایف زوجین در مورد تمکین و پرداخت نفقه

در دادگاه مطالبه نفقه، زن موظف است که ثابت نماید که ناشزه نبوده است و از شوهر خود تمکین نموده است اما با تمام این اوصاف شوهرش نفقه او را پرداخت ننموده است چرا که ماده ١١٠٦ قانون مدنی عنوان کرده است که در نکاح دائم پرداخت نفقه از وظایف شوهر می باشد. به محض وقوع صیغه عقد، زن و شوهر در مقابل یکدیگر موظف به انجام وظایفی می شوند. ماده ١١٠٢ قانون مدنی بیان میدارد:

"همین که نکاح بطور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود.‪"

در دادگاه الزام به تمکین نیز مرد باید ثابت نماید که زن به عناوین مختلف از تمکین امتناع نموده است و ناشزه محسوب می شود. در صورتی که زن از همسر خود تمکین ننماید، به او عنوان "ناشزه" اطلاق می گردد و بنابراین نفقه به او تعلق نمی گیرد مضاف بر اینکه ممکن است دادخواست طلاق یکطرفه او با دشواری های زیادی روبرو شود و نتواند طلاق بگیرد. در صورتی که مرد در این شرایط دادخواست طلاق بدهد، شرط نصف شدن دارایی زن و مرد در اینصورت از بین می رود.