نحوه مطالبه نحله چگونه است؟
مطالبه نحله


ماهیت حقوقی نحله
نحله از منظر لغوی به معنای بخشش به دیگران میباشد. در اصطلاح علم حقوق، نحله به مالی اطلاق میگردد که بعد از وقوع طلاق، مطابق با تمکن مالی زوج و زحماتی که زوجه در طول زندگی زناشویی انجام داده است تعیین میگردد. جهت مطالبه نحله، قانونگذار شرایطی را مقرر نموده است که حتماً میبایست رعایت گردد. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی میگردد به تفصیل در خصوص نحوه مطالبه نحله پرداخته شود.
نحوه مطالبه نحله
نحوه مطالبه نحله بدین صورت میباشد که هرگاه دعوای طلاق بنابر درخواست زوج مطرح گردیده باشد و زوجه به هر علتی مستحق دریافت اجرتالمثل ایام زوجیت نبوده باشد (بطور مثال زوجه اعلام نموده باشد که کارهای منزل را بدون نیت دریافت دستمزد انجام داده است)، در صورت تقاضای وی، دادگاه مبلغی را تحت عنوان نحله بر اساس کارهایی که زوجه در منزل مشترک انجام داده است، تعیین مینماید. فلذا زوجه این امکان را ندارد تا دادخواستی را بصورت مستقل تحت عنوان مطالبه نحله، مطرح نماید. (اجرتالمثل ایام زوجیت، مربوط به کارهایی است که زوجه در طول زندگی مشترک، خارج از وظایف شرعی و قانونی خود انجام داده است و بنابراین آن را مطالبه مینماید. اموری مانند آشپزی، شستن ظروف و ...)
جهت مطالبه نحله که به نوعی بدل از اجرتالمثل ایام زوجیت میباشد حتماً میبایست این نکته مدنظر قرار گیرد که نحله در صورتی به زوجه تعلق خواهد گرفت که بنا به هر علتی، او اجرتالمثل ایام زوجیت را دریافت ننموده باشد. مضاف بر آنکه اگر طلاق به درخواست زوجه مطرح شده باشد و یا آنکه طلاق توافقی باشد، زوجه مستحق دریافت نحله نخواهد بود. در این ارتباط اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره 7/1401/1067 مورخه 18-10-1401در پاسخ به پرسش «آیا موضوع نحله از مسائل مربوط به احوال شخصیه و تابع بند یک ماده واحده قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه در محاکم مصوب 1312 میباشد یا موضوع نحله جزء مقررات راجع به انتظامات عمومی و استثنایی بر بند یک واحده یاد شده است؟» بیان داشته است:
«اولاً، مبنای قانونی تعیین نحله بند «ب» تبصره 6 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371 مجمع تشخیص مصلحت نظام است که به موجب آن، نحله برای مواردی مقرر شده است که طلاق به درخواست زوجه نبوده و تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق وی نباشد و قانوناً امکان تعیین اجرتالمثل ایام زوجیت میسر نباشد و در خصوص امور مالی، ضمن عقد نکاح و یا عقد خارج لازم شرط نشده باشد؛ بنابراین با تحقق شرایط قانونی، نحله بدل از اجرتالمثل تلقی میشود؛ رای وحدت رویه شماره 779 مورخ 1398/05/15 هیات عمومی دیوان عالی کشور نیز بر بدل بودن نحله از اجرتالمثل ایام زوجیت تصریح دارد. ثانیاً، از آن جا که در تبصره ذیل ماده 336 قانون مدنی، اجرتالمثل از باب استیفاء پیشبینی شده است و در ماده 29 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 به این تبصره ارجاع شده است، اجرتالمثل جزء احوال شخصیه نمیباشد؛ بر این اساس، نحله نیز که بدل از اجرتالمثل است و قانونگذار به نحو اطلاق با رعایت شرایطی زوجه را مستحق بر مطالبه آن دانسته است، جزء احوال شخصیه نمیباشد؛ ضمن آن که قیود مندرج در بند «ب» تبصره 6 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371 (با توجه به سنوات زندگی مشترک، نوع کارهایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده و وسع مالی زوج) نیز مؤید آن است که نحله نیز به مانند اجرتالمثل از باب استیفاء است و مذهب متبوع زوجین در تعلق یا عدم تعلق نحله به زوجه تاثیری ندارد.»
مطلب مرتبط: نحله چیست؟ شرایط استحقاق نحله کدام است؟
نکات مهم در خصوص نحوه مطالبه نحله
1- در صورت مطالبه نحله توسط زوجه در دادگاه طلاق به درخواست زوج و عدم دریافت اجرتالمثل ایام زوجیت، میزان نحله توسط دادگاه بدون ارجاع به کارشناسی با توجه به وضع مالی زوج و زحمات زوجه در طول سالیان زندگی مشترک تعیین میشود اما در دعوای مطالبه اجرتالمثل ایام زوجیت، میزان اجرتالمثل توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین میگردد.
2- اگر زوجه دادخواست مطالبه اجرتالمثل ایام زوجیت را مطرح نموده باشد اما دادگاه با بررسی مدارک و استماع اظهارات طرفین به این نتیجه برسد که اقداماتی که زوجه در طول زندگی مشترک انجام داده است، به قصد رایگان بوده و به درخواست و دستور زوج نبوده، بر همین اساس، اجرتالمثل ایام زوجیت به وی تعلق نمیگیرد اما اگر شرایط تحقق نحله را داشته باشد، دادگاه میتواند اقدام به تعیین نحله برای زوجه نماید حتی اگر زوجه فقط درخواست اجرتالمثل نموده باشد.
3- در صورتی که شرط تنصیف دارایی میان زوجین مقرر شده باشد، وجود این شرط، مانع استحقاق نحله نخواهد بود و جمع شرط تنصیف دارایی که در ضمن عقد نکاح مقرر شده است با اجرتالمثل کارهای انجام شده توسط زوجه (یا نحله بدل از آن) تعارضی ندارد فلذا تعیین نحله یا اجرتالمثل ایام زوجیت، زوجه را از حقوق استحقاقی ناشی از شرط تنصیف دارایی محروم نمینماید و در صورت وجود شرایط مقرر قانونی، دادگاه در رای خود، نسبت به هر دو مورد انشاء رای مینماید. (مستند به رای وحدت رویه شماره 779 مورخ ۱۵-۰۵-۱۳۹۸ صادره از هیات عمومی دیوان عالی کشور)
بیشتر بخوانید: آیا امکان مطالبه اجرتالمثل بعد از فوت شوهر وجود دارد؟
4- مستنبط از ماده 29 قانون حمایت خانواده، در دادگاهی که در خصوص طلاق به درخواست زوج تشکیل میگردد، دادگاه در صورت تحقق شرایط و مطالبه نحله از سوی زوجه، در رای خویش در کنار سایر موارد مانند جهیزیه، حضانت فرزند مشترک و ... در خصوص آن نیز تعیین تکلیف مینماید و نیازی به طرح دادخواست جداگانه ندارد.
5- در صورتی که زوجه از زوج، تمکین ننماید و عدم تمکین وی محرز شده باشد، عدم تمکین زوجه، وفق رای وحدت رویه شماره 779 مورخ 15-05-1398 مانع استحقاق نحله نخواهد بود و زوجه این امکان را دارد که در دعوای طلاق از سوی زوج و عدم دریافت اجرتالمثل ایام زوجیت، نسبت به مطالبه نحله اقدام نماید.
امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران