طلاق توافقی چیست؟

طلاق توافقی (خُلع یا مُبارات)

در نظام حقوقی کشور ما، حق طلاق در زمره حقوق متعلق به مرد می‌باشد. اما طی شرایط مندرج در قانون، زن نیز می‌تواند تقاضای طلاق نماید. در برخی موارد نیز مقنن این اختیار را به زوجین اعطاء نموده است تا در صورت بروز اختلاف، بتوانند با توافق در خصوص کلیه امور مالی و غیرمالی خویش، از یکدیگر جدا شوند. فی‌الواقع طلاق توافقی طلاقی است که با رضایت کامل زوجین و بر مبنای توافقات مشترک آنان در یک دادخواست واحد و یا توسط وکیل دادگستری انجام می‌گیرد. در این نوع از طلاق معمولاً عدم رضایت و ناسازگاری زن و شوهر به حدی است که دو طرف تصمیم می‌گیرند بصورت توافقی، از یکدیگر جدا شوند. طلاق توافقی نوع دیگری از طلاق نیست بلکه همان طلاق خُلع یا مُبارات است. در قانون مدنی صراحتاً عبارت طلاق توافقی درج‌ نگردیده است اما در قانون حمایت خانواده در مواد 25 به بعد این قانون، از عبارت طلاق توافقی استفاده شده است. در مقاله حاضر سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص طلاق توافقی (خلع یا مبارات) مطابق با قانون مدنی پرداخته شود.

شرایط لازم جهت طرح دعوای طلاق توافقی

جهت طرح دعوای طلاق توافقی لازم است که اولاً رابطه زوجیت میان خواهان و خوانده دعوا وجود داشته باشد (احراز رابطه زوجیت). ثانیاً در ابتدا به سامانه نوبت‌دهی طلاق مراجعه شود و متعاقب آن به یکی از مراکز مشاوره خانواده پیش از درخواست طلاق مراجعه تا گواهی عدم انصراف از طلاق از سوی مشاور خانواده در صورت عدم سازش، صادر گردد. این گواهی می‌بایست ضمیمه دادخواست طلاق توافقی شود. ثالثاً زوجین می‌بایست در خصوص کلیه امور و حق و حقوق مالی و غیرمالی، بصورت مکتوب توافق نمایند.

بیشتر بخوانید: نحوه طرح دعوای طلاق به درخواست زوجه به جهت عدم پرداخت نفقه

نکات مهم در طلاق توافقی

1- دادگاه رسیدگی‌کننده به دعوای طلاق توافقی پس از تشکیل جلسه و عدم حصول سازش میان طرفین، مبادرت به صدور گواهی عدم امکان سازش می‌نماید. در این دعوا حتماً لازم است که زوجه بخش یا تمام مهریه خویش را به زوج بخشیده باشد. پس از صدور گواهی عدم امکان سازش طرفین می‌بایست ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ، به یکی از دفاتر طلاق جهت اجرای صیغه طلاق مراجعه نمایند در صورت عدم انجام این کار ظرف مهلت مقرر فوق، گواهی عدم امکان سازش ملغی‌الاثر گردیده و از درجه اعتبار ساقط می‌شود. (مستند به ماده 34 قانون حمایت خانواده)

2- جهت ثبت طلاق توافقی در دفتر طلاق لازم است که زوجه گواهی عدم بارداری را به سردفتر ارائه نماید مگر آنکه طرفین بر وجود جنین اتفاق‌نظر داشته باشند که این توافق در سند طلاق درج می‌گردد. فی‌الواقع بارداری زوجه مانع ثبت طلاق نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: نحوه دریافت گواهی عدم بارداری در طلاق

3- طلاق خُلع به طلاقی گفته می‌شود که بابت کراهت و‌ نفرتی که زن به شوهر خود دارد، مالی را به او می‌دهد تا در ازای آن طلاق بگیرد. این مال می‌تواند به اندازه مهریه زوجه یا کمتر یا بیشتر از آن باشد (مستفاد از ماده 1146 قانون مدنی). اما در طلاق مُبارات، کراهت و نفرت هم از سوی زوج است هم از سوی زوجه و بدلیل این کراهت (کراهت طرفینی)، زوجین از یکدیگر جدا می‌شوند. در این وضعیت نیز زن می‌بایست مالی را به مرد بدهد که این مال می‌تواند حداکثر به میزان مهریه باشد اما بیش از آن نباید باشد (مستند به ماده 1147 قانون مدنی).

وفق ماده 1145 قانون مدنی، طلاق خلع و مبارات از نوع طلاق بائن (طلاقی است که زوج پس از اجرای صیغه طلاق، حق رجوع به زن را ندارد اگر طرفین قصد رجوع داشته باشند می‌بایست مجدد ازدواج نمایند) می‌باشند نه طلاق رجعی (طلاق رجعی طلاقی است که زوج بعد از اجرای صیغه طلاق بمدت سه طُهر (حدوداً سه ماه) می‌تواند بدون هیچ تشریفات خاصی به زن رجوع کند و زندگی مشترک را ادامه دهند).

مطلب مرتبط: عده طلاق چیست و شامل کدام قوانین و مقررات می‌باشد؟

4- طلاق توافقی در زمره دعاوی غیرمالی بوده که هزینه دادرسی آن نیز بر همین اساس پرداخت می‌گردد. وفق ماده 8 قانون حمایت خانواده رسیدگی به دعوای طلاق به غیر از تقدیم دادخواست، نیازمند رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی نمی‌باشد. در دادخواست طلاق توافقی، کسی طرف دعوا قرار نمی‌گیرد و دادخواست مشترکاً از سوی زن و شوهر تقدیم می‌شود. هیچ تفاوتی ندارد که خواهان زوج باشد یا زوجه. دادگاه صالح جهت طرح دعوای طلاق توافقی، وفق ماده 12 قانون حمایت خانواده و ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی، هم دادگاه خانواده محل اقامت زوجه می‌تواند باشد و هم دادگاه خانواده محل اقامت زوج.

5- تا پیش از صدور گواهی عدم امکان سازش و حتی قبل از جاری شدن صیغه طلاق هر یک از طرفین می‌توانند از طلاق توافقی منصرف شوند در صورت اعلام انصراف، بدون وقوع طلاق، پرونده مختومه و بایگانی می‌گردد.

6- اگر پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، زوج جهت اجرای صیغه طلاق در دفتر طلاق حاضر نشود، اجبار وی ممکن نبوده و صیغه طلاق در غیاب او جاری نمی‌شود بنابراین پس از گذشت مهلت قانونی، گواهی عدم امکان سازش از درجه اعتبار ساقط خواهد شد.

مطلب مرتبط: نحوه تنظیم صورتجلسه طلاق توافقی

7- جلسات مشاوره‌ای که می‌بایست پیش از طرح دعوای طلاق توافقی، زوجین در آن شرکت نمایند، قائم به شخص است و قابل توکیل به دیگری نمی‌باشد چراکه هدف مقنن این بوده که با برگزاری این جلسات بدون دخالت و حضور دیگران، امکان انصراف از طلاق تسهیل گردد.

8- گاهی اوقات مشاهده می‌گردد که تقاضای طلاق از سوی زوج یا زوجه مطرح می‌شود اما پس از ارجاع پرونده به دادگاه، طرف دیگر راضی به طلاق توافقی می‌شود در این‌صورت امکان تغییر خواسته به طلاق توافقی وجود دارد ناگفته نماند که در این حالت نیز مراجعه زوجین به مراکز مشاوره خانواده الزامی می‌باشد.

9- در خصوص آنکه گواهی عدم امکان سازش قابل فرجام‌خواهی است یا خیر میان حقوقدانان اختلاف‌نظر وجود دارد، عده‌ای معتقدند که کلیه دعاوی مربوط به طلاق قابلیت فرجام‌خواهی را دارد اما در مقابل عده‌ای دیگر معتقدند که گواهی عدم امکان سازش اعم از آنکه به درخواست زوج و یا به جهت توافق طرفین برای طلاق باشد، با توجه به مواد 33 و 34 قانون حمایت خانواده قابل فرجام‌خواهی نیست و فقط قابل تجدیدنظر خواهی است اما حکم طلاق قابل فرجام‌خواهی است با توجه به جمیع جهات و‌ آراء صادره از غالب شعب دیوان عالی کشور، بنظر می‌رسد گواهی عدم امکان سازش قابل فرجام‌خواهی می‌باشد.