طلاق توافقی چیست؟

طلاق توافقی (خُلع یا مُبارات)

در نظام حقوقی کشور ما، حق طلاق در زمره حقوق متعلق به مرد می باشد. اما طی شرایط مندرج در قانون، زن نیز می تواند تقاضای طلاق نماید. در برخی موارد نیز مقنن این اختیار را به زوجین اعطا نموده است تا در صورت بروز اختلاف، بتوانند با توافق در خصوص کلیه امور مالی و غیرمالی خویش، از یکدیگر جدا شوند. فی الواقع طلاق توافقی طلاقی است که با رضایت کامل زوجین و بر مبنای توافقات مشترک آنان در یک دادخواست واحد و یا توسط وکیل دادگستری انجام می گیرد. در این نوع از طلاق معمولاً عدم رضایت و ناسازگاری زن و شوهر به حدی است که دو طرف تصمیم می گیرند بصورت توافقی، از یکدیگر جدا شوند. طلاق توافقی نوع دیگری از طلاق نیست بلکه همان طلاق خُلع یا مُبارات است. در قانون مدنی صراحتاً عبارت طلاق توافقی درج‌ نگردیده است اما در قانون حمایت خانواده در مواد 25 به بعد این قانون، از عبارت طلاق توافقی استفاده شده است. در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در خصوص طلاق توافقی (خلع یا مبارات) مطابق با قانون مدنی پرداخته شود.

بیشتر بخوانید: نحوه طرح دعوای طلاق به درخواست زوجه به جهت عدم پرداخت نفقه

نکات مهم در طلاق توافقی

1- جهت طرح دعوای طلاق توافقی لازم است که اولاً رابطه زوجیت میان خواهان و خوانده دعوا وجود داشته باشد. ثانیاً در ابتدا به سامانه نوبت دهی طلاق مراجعه شود و متعاقب آن به یکی از مراکز مشاوره خانواده پیش از درخواست طلاق مراجعه تا گواهی عدم انصراف از طلاق از سوی مشاور خانواده در صورت عدم سازش، صادر گردد. این گواهی می بایست ضمیمه دادخواست طلاق توافقی شود. ثالثاً زوجین می بایست در خصوص کلیه امور و حق و حقوق مالی و غیرمالی، بصورت مکتوب توافق نمایند.

2- دادگاه رسیدگی کننده به دعوای طلاق توافقی پس از تشکیل جلسه و عدم حصول سازش میان طرفین، مبادرت به صدور گواهی عدم امکان سازش می نماید. در این دعوا حتما لازم است که زوجه بخش یا تمام مهریه خویش را به زوج بخشیده باشد. پس از صدور گواهی عدم امکان سازش طرفین می بایست ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ، به یکی از دفاتر طلاق جهت اجرای صیغه طلاق مراجعه نمایند در صورت عدم انجام این کار ظرف مهلت مقرر فوق، گواهی عدم امکان سازش ملغی الاثر گردیده و از درجه اعتبار ساقط می شود. (مستند به ماده 34 قانون حمایت خانواده)

3- جهت ثبت طلاق توافقی در دفتر طلاق لازم است که زوجه گواهی عدم بارداری را به سردفتر ارائه نماید مگر آنکه طرفین بر وجود جنین اتفاق نظر داشته باشند که این توافق در سند طلاق درج می گردد. فی الواقع بارداری مانع ثبت طلاق نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: نحوه دریافت گواهی عدم بارداری در طلاق

4- طلاق خُلع به طلاقی گفته می شود که بابت کراهت و‌ نفرتی که زن به شوهر خود دارد، مالی را به او می دهد تا در ازای آن طلاق بگیرد. این مال می تواند به اندازه مهریه زوجه یا کمتر یا بیشتر از آن باشد (مستفاد از ماده 1146 قانون مدنی). اما در طلاق مبارات، کراهت و نفرت هم از سوی زوج است هم از سوی زوجه و بدلیل این کراهت، زوجین از یکدیگر جدا می شوند. در این وضعیت نیز زن می بایست مالی را به مرد بدهد که این مال می تواند از مهریه او هم کمتر باشد اما نمی بایست بیشتر از مهریه باشد (مستند به ماده 1147 قانون مدنی).

وفق ماده 1145 قانون مدنی، طلاق خلع و مبارات از نوع طلاق بائن (طلاقی است که زوج پس از اجرای صیغه طلاق، حق رجوع به زن را ندارد اگر طرفین قصد رجوع داشته باشند می بایست مجدد ازدواج نمایند) می باشند نه طلاق رجعی (طلاق رجعی طلاقی است که زوج بعد از اجرای صیغه طلاق بمدت سه طُهر (حدوداً سه ماه) می تواند بدون هیچ تشریفات خاصی به زن رجوع کند و زندگی مشترک را ادامه دهند).

مطلب مرتبط: عده طلاق چیست و شامل کدام قوانین و مقررات می باشد؟

5- طلاق توافقی در زمره دعاوی غیرمالی بوده که هزینه دادرسی آن نیز بر همین اساس پرداخت می گردد. وفق ماده 8 قانون حمایت خانواده رسیدگی به دعوای طلاق به غیر از تقدیم دادخواست، نیازمند رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی نمی باشد. در دادخواست طلاق توافقی، کسی طرف دعوا قرار نمی گیرد و دادخواست مشترکاً از سوی زن و شوهر تقدیم می شود. هیچ تفاوتی ندارد که خواهان زوج باشد یا زوجه. دادگاه صالح جهت طرح دعوای طلاق توافقی، وفق ماده 12 قانون حمایت خانواده و ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی، هم دادگاه خانواده محل اقامت زوجه می تواند باشد و هم دادگاه خانواده محل اقامت زوج.

6- تا پیش از صدور گواهی عدم امکان سازش و حتی قبل از جاری شدن صیغه طلاق هر یک از طرفین می توانند از طلاق توافقی منصرف شوند در صورت اعلام انصراف، بدون وقوع طلاق، پرونده مختومه و بایگانی می گردد.

7- اگر پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، زوج جهت اجرای صیغه طلاق در دفتر طلاق حاضر نشود، اجبار وی ممکن نبوده و صیغه طلاق در غیاب او جاری نمی شود بنابراین پس از گذشت مهلت قانونی، گواهی عدم امکان سازش از درجه اعتبار ساقط خواهد شد.

مطلب مرتبط: نحوه تنظیم صورتجلسه طلاق توافقی

8- جلسات مشاوره ای که می بایست پیش از طرح دعوای طلاق توافقی، زوجین در آن شرکت نمایند، قائم به شخص است و قابل توکیل به دیگری نمی باشد چراکه هدف مقنن این بوده که با برگزاری این جلسات بدون دخالت و حضور دیگران، امکان انصراف از طلاق تسهیل گردد.

9- گاهی اوقات مشاهده می گردد که تقاضای طلاق از سوی زوج یا زوجه مطرح می شود اما پس از ارجاع پرونده به دادگاه، طرف دیگر راضی به طلاق توافقی می شود در این صورت امکان تغییر خواسته به طلاق توافقی وجود دارد ناگفته نماند که در این حالت نیز مراجعه زوجین به مراکز مشاوره خانواده الزامی می باشد.

10- در خصوص آنکه گواهی عدم امکان سازش قابل فرجام خواهی است یا خیر میان حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد عده ای معتقدند که کلیه دعاوی مربوط به طلاق قابلیت فرجام خواهی را دارد اما در مقابل عده ای دیگر معتقدند که گواهی عدم امکان سازش اعم از آنکه به درخواست زوج و یا به جهت توافق طرفین برای طلاق باشد، با توجه به مواد 33 و 34 قانون حمایت خانواده قابل فرجام خواهی نیست و فقط قابل تجدیدنظر خواهی است اما حکم طلاق قابل فرجام خواهی است با توجه به جمیع جهات و‌ آراء صادره از غالب شعب دیوانعالی کشور، بنظر می رسد گواهی عدم امکان سازش قابل فرجام خواهی می باشد.