نحوه طرح دعوای تایید فسخ قرارداد به جهت خیار تعذر تسلیم (تعذر اجرای تعهد)

خیار تعذر تسلیم زمانی محقق می گردد که پس از انعقاد عقد یا قرارداد، متعهدعلیه از اجرای تعهدات قراردادی استنکاف می ورزد و یا آنکه توانایی انجام تعهد را ندارد. در این حالت متعهدله (فردی که انجام تعهد به نفع او است) در وهله اول می بایست الزام متعهدعلیه به ایفای تعهدات قراردادی را درخواست نماید و چنانچه الزام متعهدعلیه به هر علتی ممکن نباشد، متعهدله حق درخواست فسخ معامله به جهت خیار تعذر تسلیم یا تعذر اجرای تعهد را خواهد داشت. مقنن به جهت جلوگیری از ورود ضرر به متعهدله این راهکار را پیش بینی نموده است هر چند که ماده ای در قانون مدنی صراحتاً به خیار تعذر تسلیم اشاره ننموده است اما از جمع مواد 239، 249، 380 و 476 قانون مدنی، این خیار استنتاج می گردد. خیار تعذر تسلیم مختص عقد بیع نیست و در سایر عقود و انجام امور نیز راه دارد. در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در خصوص نحوه طرح دعوای تایید فسخ قرارداد به جهت خیار تعذر تسلیم (تعذر اجرای تعهد) پرداخته شود.

بیشتر بخوانید: تایید فسخ قرارداد به جهت خیار تخلف شرط

دعوای تایید فسخ قرارداد به جهت خیار تعذر تسلیم

جهت طرح دعوای تایید فسخ قرارداد به جهت خیار تعذر تسلیم (تعذر اجرای تعهد) لازم است که اولاً رابطه قراردادی میان خواهان و خوانده دعوا وجود داشته و توسط دادگاه احراز گردد. ثانیاً زمان اجرای قرارداد فرا رسیده باشد و الزام متعهد به ایفای تعهدات قراردادی، درخواست گردیده باشد اما با وجود الزام نیز، متعهد، ایفای تعهد ننموده باشد. ثالثاً خواهان دعوا اراده خود مبنی بر فسخ معامله را اعلام نموده باشد. ر‌وال معمول بدین صورت است که خواهان، پیش از طرح دعوا، از طریق ارسال اظهارنامه، اراده خویش مبنی بر فسخ معامله را اعلام می نماید اما اگر بنا به هر علتی، پیش از طرح دعوا، اظهارنامه ارسال نگردد، تاریخ تقدیم دادخواست، تاریخ اعلام اراده محسوب می گردد.

مطلب مرتبط: نحوه الزام فروشنده به تحویل ملک

نکات مهم در طرح دعوای تایید فسخ قرارداد به جهت خیار تعذر تسلیم

1- اگر مشخص گردد که توانایی انجام تعهد از همان زمان عقد برای متعهدعلیه وجود نداشته است، عقد باطل خواهد بود اما اگر انجام شرط در ضمن معامله غیر مقدور باشد، فقط شرط باطل است و متعهدله حق فسخ معامله را خواهد داشت.

2- در فرضی که مشخص گردد انجام تعهد در زمان تنظیم قرارداد مقدور بوده اما پس از تنظیم قرارداد، قدرت بر انجام تعهد به نحو دائم از بین رفته است، مستنبط از ماده ۳۸۷ قانون مدنی، عقد منفسخ می گردد. حال اگر انجام تعهد بصورت موقت از بین رفته باشد و تعهد به نحوی باشد که فقط برای همان زمان خاص می بایست انجام می گرفته است نه در زمان دیگری مانند شام عروسی، در این حالت نیز، عقد منفسخ خواهد شد. اما اگر انجام تعهد به نحوی باشد که بتوان آن را در زمان های دیگری نیز انجام داد، در اینصورت متعهدله، حق اعمال خیار تعذر تسلیم را خواهد داشت.

3- اگر در قرارداد منعقده میان طرفین، مورد تعهد، تسلیم مال کلی باشد (مانند 100 کیلوگرم گندم) در اینصورت اگر متعهدعلیه در موعد اجرای تعهد، تعهد خویش را انجام ندهد، در وهله اول می بایست الزام او به ایفای تعهدات قراردادی مطالبه شود و وفق مواد 47 و 49 قانون اجرای احکام مدنی، اموال او در راستای اجرای تعهدات قراردادی، توقیف گردد اما اگر از وی هیچ اموالی شناسایی نشود، متعهدله به استناد خیار تعذر تسلیم می تواند معامله را فسخ نماید.

4- اگر در قرارداد منعقده میان طرفین، مورد تعهد، انجام یک کار مشخص باشد، در وهله اول می بایست الزام متعهدعلیه به ایفای تعهدات قراردادی مطالبه شود و در مرحله بعدی، وفق ماده ۴۷ قانون اجرای احکام مدنی، متعهدله شخصاً یا توسط شخص ثالثی زیر نظر واحد اجرای احکام، مورد تعهد را انجام دهد و پس از آن، کلیه هزینه ها را از متعهدعلیه مطالبه نماید. چنانچه انجام این امور برای محکوم له ممکن نباشد، او می تواند با استناد به خیار تعذر تسلیم معامله را فسخ کند. (مستنبط از مواد ۲۳۸ و ۲۳۹ قانون مدنی)

5- اگر موضوع قرارداد، عین معین بوده باشد (مانند یک واحد آپارتمان) و پیش از تسلیم بر اثر یک حادثه خارجی تلف گردیده باشد در این حالت مستنبط از ماده ۳۸۷ قانون مدنی، عقد منفسخ خواهد شد اما اگر مال، کلی باشد (مانند 100 کیلوگرم برنج) قبل از تعیین مصداق آن، این فرض تحقق نمی یابد و در هر صورت مال کلی می بایست تسلیم شود.

امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.