نحوه طرح دعوای الزام به رفع مزاحمت در دادگاه حقوقی

دعوای الزام به رفع مزاحمت

در دعوای الزام به رفع مزاحمت خواهان دعوا (متصرف ملک) درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را مطرح می‌نماید که نسبت به تصرفات او مزاحم است بدون آنکه شخص مزاحم، ملک را از تصرف وی خارج نموده باشد (مستنبط از ماده 160 قانون آیین دادرسی مدنی). دعوای الزام به رفع مزاحمت، یکی از انواع دعاوی سه‌گانه تصرف می‌باشد (دعاوی تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت دعاوی سه‌گانه تصرف می‌باشند)، حال اگر کسی بدین ترتیب بدون داشتن مجوز قانونی، مزاحم استفاده دیگری از ملک شود، متصرف می‌تواند دعوای الزام وی به رفع مزاحمت را در دادگاه حقوقی مطرح نماید. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص نحوه طرح دعوای الزام به رفع مزاحمت در دادگاه حقوقی مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی پرداخته شود.

بیشتر بخوانید: نحوه طرح دعوای الزام به رفع ممانعت از حق در دادگاه حقوقی

شرایط طرح دعوای الزام به رفع مزاحمت

جهت طرح دعوای الزام به رفع مزاحمت لازم است که اولاً خواهان، سابقه تصرف در ملک را داشته باشد. ثانیاً خوانده، مزاحم تصرفات خواهان شده باشد. ثالثاً مزاحمت‌های خوانده بصورت غیرقانونی و عدوانی باشد. دعوای الزام به رفع مزاحمت در زمره دعاوی غیرمالی می‌باشد که هزینه دادرسی آن نیز بر همین اساس پرداخت می گردد. دادگاه صالح جهت رسیدگی به دعوای الزام به رفع مزاحمت، وفق بند 2 ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 22-06-1402 ناظر به ماده 12 قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه صلحی است که ملک در حوزه قضایی آن واقع شده است.

مطلب مرتبط: نمونه اظهارنامه رفع مزاحمت از پارکینگ

تفاوت میان دعوای الزام به رفع مزاحمت با دعاوی تصرف عدوانی و ممانعت از حق

در دعوای مزاحمت، ملک از ید متصرف خارج نمی‌گردد اما فرد مزاحم، یک مانع و اختلال جزئی در استفاده دیگری از ملک ایجاد می‌نماید به دیگر سخن فرد مزاحم بگونه‌ای رفتار می‌کند که متصرف بصورت ناقص از حق خود استفاده نماید. بطور مثال فرد مزاحم مصالح ساختمانی خویش را جلوی درب منزل دیگری خالی می‌نماید. اما در دعوای ممانعت از حق، فردی مانع استفاده دیگری از ملک می‌شود و استفاده او را از مال غیرمنقول (حق انتفاع یا حق ارتفاق)، غیرممکن می‌نماید (به طور کلی مانع می‌گردد.). بطور مثال فردی درب باغ دیگری را قفل زده تا مانع استفاده او شود. در دعوای تصرف عدوانی، فرد غاصب به نحو عدوان، ملک را از تصرف متصرف خارج نموده و خود، متصرف ملک می‌گردد (مستنبط از مواد 158، 159 و 160 قانون آیین دادرسی مدنی). نکته مهم و قابل توجه آن است که دعاوی رفع تصرف عدوانی و رفع مزاحمت و ممانعت از حق به طور همزمان، به این علت که هر یک از دعاوی مطروحه فوق دارای آثار متفاوت می‌باشند، قابل استماع نیست. در ارتباط با طرح توأمان دعاوی رفع مزاحمت و رفع تصرف عدوانی، شعبه 25 دادگاه تجدیدنظر استان تهران طی دادنامه شماره 9509970222500206 مورخه 19-02-1395 بیان داشته است: «در صورت طرح توأمان دعاوی رفع تصرف عدوانی و رفع مزاحمت، با توجه به اینکه خواسته به طور صریح تعیین نشده، قرار عدم استماع دعوی صادر می‌شود؛ زیرا خواسته‌ها متعدد و دو عنوان و دو مقوله جدا از هم هستند که هر یک دارای ارکان و آثار خاص خود می‌باشند.»

مطلب مرتبط: نحوه طرح دعوای الزام به رفع تصرف عدوانی

نکات مهم در طرح دعوای الزام به رفع مزاحمت

1- دادگاه رسیدگی‌کننده به دعوای الزام به رفع مزاحمت مالکیت خواهان دعوا را بررسی نمی‌نماید (تصرف خواهان بر ملک موضوع دعوا کفایت می‌کند.)، بلکه در خصوص احراز مزاحمت‌های خوانده بررسی‌های لازم را انجام داده تا کشف نماید که آیا خوانده بصورت غیرقانونی مزاحمت در تصرفات خواهان ایجاد نموده است یا خیر. ناگفته نماند که مستنبط از ماده 162 قانون آیین دادرسی مدنی، مالکیت خواهان می‌تواند قرینه‌ای مبنی بر تصرفات او شناخته شود.

2- جهت ارائه دادخواست الزام به رفع مزاحمت، خواهان دعوا می‌بایست سابقه تصرف بدون مزاحمت خود را در ملک ثابت نماید. مضاف بر اینکه باید ثابت کند که مزاحمت فعلی خوانده بدون رضایت او می‌باشد و همچنین مزاحمت خوانده غیرقانونی است. فی‌الواقع تصرفی که مدنظر و مورد حمایت قانونگذار است بر اساس مواد 170 و 171 قانون آیین دادرسی مدنی، به روشنی عدم لزوم مالکانه بودن عنوان تصرف را افاده می‌نماید.

3- نکته مهم در دعوای الزام به رفع مزاحمت این است که این رای به محض صدور رای بدوی قابلیت اجرا دارد و حتی تجدیدنظر خواهی از آن، مانع اجرای حکم نمی‌شود (ماده 175 قانون آیین دادرسی مدنی). همچنین قانونگذار در ماده 177 همان قانون، رسیدگی به دعوای مزاحمت را به مانند ممانعت از حق و تصرف عدوانی تابع تشریفات آیین دادرسی ندانسته و رسیدگی به آنها را خارج از نوبت قرار داده است.

4- بعضاً مشاهده می‌گردد که یک یا چند تن از همسایگان بدون اجازه سایرین اقدام به نصب دوربین مداربسته در ساختمان می‌نمایند، اقدام آنها مصداق بارز مزاحمت از حق خواهد بود. مضاف بر آنکه دعاوی مانند قطع انشعاب برق، گاز و ... نیز مشمول مقررات مربوط به رفع مزاحمت از حق خواهد بود مگر آنکه این اقدامات با مجوز قانونی صورت گرفته باشد (مستند به ماده 168 قانون آیین دادرسی مدنی).

5- در مشاعات آپارتمان‌ها چنانچه یکی از ساکنین مانع استفاده دیگری شود، شخص ذی‌نفع می‌تواند دعوای الزام به رفع مزاحمت طرح نماید و طرح دعوای رفع تصرف عدوانی قابلیت استماع ندارد.

6- در شرایطی که مالک از ملک خود بصورت متعارف استفاده نماید اقدام او مشمول ماده 160 قانون آیین ‌دادرسی مدنی نخواهد شد البته ناگفته نماند که تشخیص این موضوع که استفاده متعارف و ایجاد یا عدم ایجاد مزاحمت وجود دارد یا خیر مستلزم رسیدگی از سوی دادگاه می‌باشد. بطور مثال اگر فردی بعنوان مالک در ملک خود تعمیراتی انجام دهد که باعث ایجاد سر و صدا برای همسایگان شود، تشخیص این امر که اقدام مالک متعارف بوده یا خیر با دادگاه خواهد بود.