سفته چیست؟ نحوه مطالبه سفته کدام است؟

سفته چیست؟

سفته یکی از انواع اسناد تجاری است که در آن صادرکننده به نوعی به دارنده تعهد به پرداخت وجه آن می‌دهد. امروزه سفته به نوعی وسیله کسب اعتبار است بدین معنی که به عنوان یک وثیقه مورد استفاده قرار می‌گیرد و کسی از سفته به جای پول یا حتی چک استفاده نمی‌کند و معمولاً زمانی که شخصی قصد اخذ وام از بانک دارد یا زمانی‌که شخصی قصد قرض نمودن مبلغی از شخص دیگر دارد، برای تضمین بازپرداخت آن، از سفته استفاده می‌کند. مطابق با قانون تجارت سفته سندی است که به موجب آن صادرکننده متعهد می‌شود مبلغ مشخصی را در زمان معین یا عندالمطالبه به دارنده سند پرداخت نماید. جهت اینکه سفته سند تجاری تلقی گردد می‌بایست دارای ویژگی‌های قانونی باشد (ماده 308 قانون تجارت). یعنی باید دارای مهر یا امضای صادرکننده، تاریخ صدور، تاریخ پرداخت، مبلغ و گیرنده سفته باشد. همچنین گیرنده سفته ممکن است شخص معینی باشد یا اینکه سند در وجه حامل صادر شده باشد (مستند به ماده 307 قانون تجارت).

بیشتر بخوانید: در صورت مفقود شدن چک چه اقداماتی باید انجام داد؟

جهت مطالبه وجه سفته چه زمانی باید اقدام شود؟

تمامی سفته‌ها دارای دو نوع تاریخ می‌باشند: تاریخ صدور و تاریخ سررسید. برای مطالبه وجه سفته تاریخ صدور آن ملاک نیست بلکه ملاک عمل، زمانی است که تاریخ سررسید فرا رسیده است. اهمیت تاریخ سررسید بدین جهت می‌باشد که اگر صادرکننده به تعهدش عمل نکند، وقتی دارنده می‌خواهد که سفته را به اجرا بگذارد، می‌تواند ظرف ده روز از تاریخ سررسید سفته (وفق ماده 280 قانون تجارت)، آن را واخواست نماید و ظرف یک‌سال از تاریخ سررسید علیه صادرکننده و سایر مسئولین سفته طرح دعوا نماید.

دارنده سفته جهت استفاده از امتیازات آن به عنوان سند تجاری از جمله درخواست تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی یا حق مراجعه به تمامی امضاءکنندگان به صورت تضامنی، باید در سر وعده، وجه سفته را مطالبه نماید و در صورت عدم پرداخت، با اعتراض عدم پرداخت یا همان واخواست به طور رسمی نسبت به کوتاهی صادرکننده و سایر امضاءکنندگان از پرداخت سفته، اعتراض نماید. حال چنانچه سفته ظرف ده روز از تاریخ سررسید، واخواست نشود امکان استفاده از شرایط توقیف اموال بدون پرداخت خسارت احتمالی (تامین خواسته) ممکن نیست (بند ج ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی). دارنده سفته جهت واخواست آن می‌بایست مبلغ دو درصد مبلغ اسمی سفته را به عنوان هزینه واخواست پرداخت نماید تا بتواند از امتیازات ویژه سفته واخواست شده بهره ببرد. هزینه واخواست اسناد تجاری به دو بخش هزینه مربوط به سازمان امور مالیاتی و دیگری هزینه ابلاغ اوراق واخواست تقسیم می‌گردد.

مطلب مرتبط: واخواست سند تجاری چیست؟

جهت مطالبه سفته به کجا باید مراجعه شود؟

دارنده سفته جهت مطالبه آن می بایست ضمن طرف دعوا قرار دادن صادرکننده اقدام به طرح دعوا حسب مورد در دادگاه عمومی حقوقی یا دادگاه صلح محل اقامت صادرکننده نماید. لازم به توضیح است که وفق بند الف ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 22-06-1402 دعاوی مالی تا حد نصاب یکصد میلیون تومان در دادگاه صلح و بیش از آن می‌بایست در دادگاه حقوقی اقامه شوند.

در ارتباط با خواهان دعوای مطالبه وجه سفته لازم به ذکر است که هر شخصی که اسم او مقابل عبارت حواله کرد نوشته شده باشد، می‌تواند خواهان دعوا باشد. البته ممکن است سفته در وجه حامل نیز صادر شود. بنابراین هم ذینفع و هم وکیل او می‌توانند برای مطالبه وجه سفته، اقدام به تقدیم دادخواست نمایند.

مطلب مرتبط: چگونگی مطالبه ارز خارجی از طریق دادگاه

چه کسی مسئول پرداخت وجه سفته است؟

در ابتدای خط دوم سفته عبارت متعهد یا متعهدین نوشته شده است و بدین معنا می‌باشد که صادرکننده و متعهد سفته به نوعی مسئول پرداخت وجه سفته می‌باشند. مشخصات صادرکننده و مسئول پرداخت وجه سفته در قسمت پایین سفته در کادر مستطیل نوشته می‌شود. دارنده سفته باید در نشانی محل اقامت صادرکننده، طرح دعوا نماید. اگر دارنده سفته بخواهد آن را به شخص ثالثی انتقال دهد، باید پشت سفته نام خود را بنویسد و دو امضاء بزند که به این عمل، ظهرنویسی می‌گویند. همچنین علاوه بر ظهرنویس، ممکن است شخص دیگری با عنوان «ضامن» پشت سفته را امضاء بزند که در واقع ضامن پرداخت وجه سفته شود.

نکته مهم این است که اگر از تاریخ سررسید سفته نسبت به آن اعتراض عدم تادیه صورت نپذیرد، دیگر امکان اقامه دعوا علیه ظهرنویس وجود ندارد (وفق ماده 289 قانون تجارت). همچنین چنانچه دارنده سفته ای که به علت عدم پرداخت اعتراض شده است، برابر مواد 286 و 287 قانون تجارت ظرف یک الی دو سال (حسب مورد) از تاریخ اعتراض اقامه دعوی ننماید طبق ماده 289 همان قانون حق مراجعه به ظهرنویس‌ها را ندارد. (در این ارتباط مقاله «لزوم رعایت مهلت اعتراض برای صدور قرار تامین خواسته در اسناد تجاری» مطالعه گردد.)

بیشتر بخوانید: ویژگی های اسناد تجاری چیست؟

مدارک لازم جهت مطالبه وجه سفته

گام اول و بسیار مهم در ارائه دادخواست مطالبه وجه سفته، تنظیم یک دادخواست مدون و قانونی توسط یک وکیل دادگستری می‌باشد تا بتواند به تمامی جنبه‌های موضوع دعوا در دادخواست اشاره نماید. خواهان، برای مطالبه وجه سفته می‌بایست مدارک زیر را تهیه و ضمیمه دادخواست نمایید:

• تصویر مصدق سفته

• تصویر مصدق واخواست سفته (اگر انجام شده است)

• تصویر مصدق کارت ملی خواهان

• تصویر مصدق مستنداتی که سفته را دریافت نموده اید (اختیاری)

• فرم استشهادیه (در صورت وجود شهود)

نکته مهم: اگر قصد دارید که اموال بدهکار را توقیف نمایید باید در ستون خواسته علاوه بر تقاضای صدور حکم بر محکومیت خوانده/ خواندگان به پرداخت وجه سفته شماره ... مورخه ... و مطالبه خسارات دادرسی، قید نمایید که تقاضای صدور قرار تامین خواسته مبنی بر توقیف اموال بلامنازع خوانده/ خواندگان را نیز دارید.

پس از ارجاع دادخواست مطالبه وجه سفته، از طریق دفتر دادگاه وقت رسیدگی تعیین می‌گردد که در صورت حضور طرفین دعوا و احراز مدیون بودن متعهد، وی محکوم به پرداخت وجه سفته می‌گردد و اگر بدهی خود را نپردازد، اموال او توقیف می‌شود و اگر اموالی نداشته باشد، به درخواست طلبکار بازداشت و حبس (اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394) می‌شود مگر اینکه بدهکار تقاضای اعسار نماید که در صورت احراز عدم توان پرداخت او، حکم به پرداخت بصورت اقساط داده می‌شود.