نحوه طرح دعوای اعتراض شخص ثالث

نحوه طرح دعوای اعتراض شخص ثالث

اعتراض شخص ثالث یکی از طرق فوق العاده شکایت از آرا می باشد. چنانچه رایی که از دادگاه صادر می گردد با حقوق اشخاص ثالثی که در دادرسی حضور ندارند در تضاد باشد، شخص ثالث می تواند نسبت به آن رای اعتراض کند. اعتراض شخص ثالث نسبت به هرگونه رای صادره از دادگاههای عمومی، انقلاب و تجدیدنظر مطرح می گردد. این شیوه از اعتراض، فقط از سوی اشخاص ثالث و تنها برای آنها متصور است. به عبارتی دیگر اشخاص ثالث این حق را ندارند که سایر طرق شکایت از آرا را اصالتاً مطرح کنند و‌ در مقابل طرفین دعوا از حق اعتراض شخص ثالث نسبت به رایی که در آن دعوا صادر شده، اصالتاً بهره نمی برند. گاهی اوقات روند دادرسی یک پرونده به گونه ای پیش می رود که رای صادره علی رغم آنکه دارای اثر نسبی است، با حقوق افرادی غیر از طرفین دعوا، در تضاد قرار می گیرد و بنابراین بسیار منطقی و عادلانه است به اشخاص ثالث این اجازه داده شود که با این طریق شکایت، بتوانند حقوق خویش را احقاق نمایند. در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در خصوص نحوه طرح دعوای اعتراض شخص ثالث مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی پرداخته شود.

بیشتر بخوانید: اعتراض ثالث اجرایی چیست؟

اعتراض شخص ثالث

مستنبط از ماده ۴۱۸ قانون آیین دادرسی مدنی، اشخاص ثالث‌ این حق را دارند که به هرگونه رای صادره از دادگاههای عمومی، انقلاب و تجدیدنظر اعتراض نمایند. بنابراین نه تنها احکام بلکه قرارها و هم چنین کلیه آرا قطعی و غیر قطعی و احکام حضوری و غیابی صادره از دادگاههای بدوی و تجدیدنظر، قابل اعتراض شخص ثالث می باشند. نکته مهم و قابل توجه آن است که تا زمانی می توان از احکام و قرارهای صادره در مرحله بدوی، بعنوان شخص ثالث، اعتراض نمود که نسبت به آن حکم یا قرار، تجدیدنظر خواهی نشده باشد. بدیهی است در صورت تجدیدنظر خواهی، صلاحیت دادگاه نخستین از بین می رود و شخص ثالث می بایست یا بعنوان ثالث در مرحله تجدیدنظر، وارد شود و یا آنکه پس از صدور حکم در مرحله تجدیدنظر، در دادگاه تجدیدنظر اعتراض ثالث نماید.

مطلب مرتبط: اعتراض شخص ثالث در قانون آیین دادرسی مدنی

نکات مهم در طرح دعوای اعتراض شخص ثالث

1- شخص ثالثی که خواهان دعوای اعتراض ثالث است، نمی بایست خود از طرفین دعوایی بوده باشد که به رای آن اعتراض دارد. اما او می بایست ذی نفع بوده و دعوای خویش را علیه اصحاب دعوایی که منتهی به رای مورد اعتراض شده، مطرح نماید (مستنبط از ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی). مطابق با توضیحات فوق مشخص می گردد که یکی از شرایط مهم در پذیرش اعتراض ثالث، این است که معترض ثالث نباید در دادرسی که منتج به صدور رای مورد اعتراض شده است، دخالت داشته باشد. مضاف بر آنکه علاوه بر خواهان و خوانده، وارد ثالث و مجلوب ثالث نیز از اصحاب دعوا قلمداد می گردند پس طرح دعوای اعتراض شخص ثالث از سوی این افراد نیز قابل پذیرش نمی باشد. نکته مهم دیگر آنکه، اطلاع و آگاهی شخص ثالث، از دادرسی که منجر به صدور رای مورد اعتراض و خودداری او از ورود به این دعوا بعنوان ثالث، مانع پذیرش و قبول اعتراض ثالث نمی باشد.

بیشتر بخوانید: نمونه رای خواندگان دعوای اعتراض ثالث حکمی

2- اگر یکی از اصحاب دعوا در دادرسی که منتهی به صدور رای گردیده، شخصاً دخالت نداشته اما از طریق وکیل در دعوا شرکت نموده باشد، نمیتواند در مقام اصیل نسبت به آن رای اعتراض نماید. مضاف بر آنکه دخالت شخص در دادرسی منتهی به صدور رای مورد اعتراض، مانع اعتراض قائم مقام او نسبت به رای مورد اعتراض بعنوان اعتراض شخص ثالث می شود.

3- شخصی که بعنوان ثالث، نسبت به رای قطعی صادره گردیده، معترض است می بایست در دعوا و موضوع مورد ادعا، وفق ماده 2 قانون آیین دادرسی مدنی، ذینفع باشد.

4- در حقوق ما برای طرح دعوای اعتراض شخص ثالث، مهلتی تعیین نشده است بنابراین آرای دادگاهها بدون محدودیت زمانی، قابل اعتراض شخص ثالث می باشند‌ و تفاوتی نمی نماید که شخص ثالث از رای دادگاه مطلع بوده یا نبوده باشد.

5- وفق ماده ۴۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، اعتراض شخص ثالث به دو دسته اصلی و طاری تقسیم می گردد. اعتراض ثالث اصلی، اعتراضی است که در ابتدا از طرف شخص ثالث صورت می گیرد اما اعتراض ثالث طاری، اعتراضی است که از ناحیه یکی از طرفین دعوا نسبت به رایی که سابقاً در دادگاهی صادر شده و طرف مقابل برای اثبات ادعای خود در اثنای دادرسی آن را ابراز نموده، مطرح می گردد. (وفق بند الف و بند ب ماده 419 قانون آیین دادرسی مدنی)

6- طرح خواسته جدید در اعتراض شخص ثالث قابل پذیرش نمی باشد و دادگاه صرفاً مطابق با ماده 425 قانون آیین دادرسی مدنی عمل می نماید. بدین معنی که دادگاه آن قسمت از حکم را که مورد اعتراض قرار گرفته نقض می نماید و اگر مفاد حکم غیرقابل تفکیک باشد، تمام آن الغاء خواهد شد. در ارتباط با طرح خواسته جدید در اعتراض ثالث، شعبه 18 دادگاه تجدیدنظر استان تهران طی دادنامه شماره 140030920004686643 مورخه 31-02-1401 بیان داشته است:

«در دعوی اعتراض ثالث، به فرض پذیرش دعوی، آن چه مورد حکم دادگاه واقع می شود، صرفاً الغاء دادنامه معترض عنه است؛ بنابراین طرح خواسته جدید به موجب دادخواست اعتراض ثالث قابل پذیرش نیست.»